ทำไม steroid ต้องทาบางๆ

น้อยแต่มาก: เพราะเหตุใดการทาสเตียรอยด์จึงต้อง “บาง”

ครีมและขี้ผึ้งที่มีส่วนประกอบของสเตียรอยด์มักเป็นตัวเลือกแรกๆ ในการรักษาโรคผิวหนังอักเสบต่างๆ ตั้งแต่ผื่นแพ้เล็กๆ ไปจนถึงโรคผิวหนังเรื้อรังอย่างโรคสะเก็ดเงิน แม้ประสิทธิภาพในการบรรเทาอาการจะได้รับการพิสูจน์แล้ว แต่การใช้สเตียรอยด์อย่างถูกวิธีกลับเป็นสิ่งที่ถูกมองข้ามไปบ่อยครั้ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรื่องปริมาณการใช้ คำแนะนำที่มักได้ยินเสมอคือ “ทาบางๆ” แต่ทำไมจึงต้องเป็นเช่นนั้น? คำตอบนั้นซับซ้อนกว่าที่คิด

การทาสเตียรอยด์ที่บางๆ ไม่ใช่เพียงการประหยัดยา แต่เป็นการลดความเสี่ยงต่อผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นได้อย่างมหาศาล ผิวหนังของเรามีชั้นต่างๆ ที่ทำหน้าที่ปกป้องและซ่อมแซมตัวเอง การทายาหนาๆ เหมือนกับการ “บังคับ” สารสเตียรอยด์ให้ซึมผ่านชั้นผิวหนังในปริมาณมากเกินไป ส่งผลให้เกิดการสะสมของยาในชั้นผิวหนัง และนี่เองคือสาเหตุสำคัญของผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์ อาทิ:

• ผิวหนังบางลง (Skin Atrophy): สเตียรอยด์ในปริมาณสูงสามารถยับยั้งการสร้างคอลลาเจนและอีลาสติน โปรตีนที่สำคัญต่อความแข็งแรงและความยืดหยุ่นของผิวหนัง ทำให้ผิวหนังบางลง เหี่ยวย่น และไวต่อการระคายเคืองมากขึ้น รอยแตกลายก็อาจปรากฏได้ง่ายขึ้น

• การเกิด Telangiectasia: การขยายตัวของเส้นเลือดฝอยใต้ผิวหนัง ทำให้เกิดจุดแดงเล็กๆ คล้ายร่างแห ปรากฏบนผิวหนัง โดยเฉพาะบริเวณที่ทายาเป็นประจำ

• การติดเชื้อผิวหนังง่ายขึ้น: ผิวหนังที่บางลงและอ่อนแอลงจะง่ายต่อการติดเชื้อแบคทีเรีย เชื้อรา หรือไวรัส

• การเกิด Purpura: จุดเลือดออกใต้ผิวหนัง ลักษณะเป็นจุดม่วงหรือแดง เกิดจากความบอบบางของผนังหลอดเลือด

• การเกิด Striation (รอยแตกลาย): รอยแตกลายอาจเกิดขึ้นได้ โดยเฉพาะบริเวณที่มีการยืดและหดตัวของผิวหนัง เช่น บริเวณหน้าท้อง ต้นขา

นอกจากนี้ การทาหนาๆ ยังไม่ได้หมายความว่าจะได้ผลลัพธ์ที่ดีกว่า ในทางกลับกัน ยาส่วนเกินอาจถูกเช็ดออกไปโดยไม่ได้ใช้งาน และอาจก่อให้เกิดการระคายเคืองได้ง่ายขึ้น การทาบางๆ แต่ทั่วถึงบริเวณที่ต้องการรักษา จะช่วยให้ยาออกฤทธิ์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยไม่ต้องใช้ยาในปริมาณที่มากเกินไป

ดังนั้น การทาสเตียรอยด์จึงควรทาบางๆ เพียงเล็กน้อย ทั่วถึงบริเวณที่เป็น โดยไม่ต้องถูแรงๆ ควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์หรือเภสัชกรอย่างเคร่งครัด หากมีข้อสงสัย ควรสอบถามแพทย์หรือเภสัชกร อย่าลืมว่า การใช้ยาอย่างถูกต้อง เป็นกุญแจสำคัญในการรักษาโรคผิวหนังให้หายขาด และป้องกันผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นได้

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้ ไม่ใช่คำแนะนำทางการแพทย์ กรุณาปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยาใดๆ