พาราเซตามอล ออกฤทธิ์อย่างไร

พาราเซตามอล: กลไกการออกฤทธิ์ในการบรรเทาปวดและลดไข้

พาราเซตามอลเป็นยาแก้ปวดและลดไข้ที่มีประสิทธิภาพซึ่งใช้กันอย่างแพร่หลายทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ กลไกการออกฤทธิ์ของพาราเซตามอลนั้นซับซ้อนและเกี่ยวข้องกับการยับยั้งเอนไซม์ไซโคลออกซิเจเนส (COX) ในร่างกาย

การยับยั้ง COX และการลดการสังเคราะห์โพรสตาแกลนดิน

เมื่อเกิดความเจ็บปวดหรือการอักเสบ ร่างกายจะผลิตสารเคมีที่เรียกว่าโพรสตาแกลนดิน ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการส่งสัญญาณความเจ็บปวดไปยังสมอง พาราเซตามอลออกฤทธิ์โดยยับยั้งเอนไซม์ COX ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่เกี่ยวข้องกับการสังเคราะห์โพรสตาแกลนดิน การยับยั้ง COX นำไปสู่การลดการผลิตโพรสตาแกลนดิน จึงลดการส่งสัญญาณความเจ็บปวดจากบริเวณที่ได้รับผลกระทบไปยังสมองได้

การกระตุ้นศูนย์ควบคุมอุณหภูมิในสมอง

นอกจากการยับยั้ง COX แล้ว พาราเซตามอลยังช่วยลดไข้ได้อีกด้วย โดยออกฤทธิ์ในศูนย์ควบคุมอุณหภูมิในสมองที่เรียกว่าไฮโปทาลามัส ไฮโปทาลามัสทำหน้าที่รักษาอุณหภูมิร่างกายให้คงที่ เมื่อเกิดภาวะไข้ พาราเซตามอลจะช่วยลดอุณหภูมิร่างกายโดยกระตุ้นไฮโปทาลามัสให้ขยายหลอดเลือดและขับเหงื่อออก ทำให้อุณหภูมิร่างกายลดลง

ข้อควรระวังในการใช้พาราเซตามอล

แม้ว่าพาราเซตามอลจะเป็นยาที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ แต่ก็ควรใช้ตามคำแนะนำของแพทย์หรือเภสัชกรอย่างเคร่งครัด การใช้พาราเซตามอลในปริมาณมากหรือเป็นเวลานานอาจทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ เช่น การทำลายตับ, ปฏิกิริยาทางผิวหนัง, ปฏิกิริยาภูมิแพ้, และการลดจำนวนเม็ดเลือด จึงควรใช้พาราเซตามอลตามขนาดที่กำหนดและไม่ใช้เกิน 1,000 มิลลิกรัมต่อครั้ง และไม่เกิน 4,000 มิลลิกรัมต่อวัน