ภาวะแทรกซ้อนหลังการผ่าตัด มีอะไรบ้าง

ภัยร้ายหลังมีดหมอ : เผชิญภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัด อย่างเข้าใจ

การผ่าตัด ถือเป็นกระบวนการทางการแพทย์ที่ช่วยรักษาและแก้ไขปัญหาสุขภาพได้อย่างตรงจุด แต่เช่นเดียวกับกระบวนการทางการแพทย์อื่นๆ การผ่าตัดย่อมมีความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะแทรกซ้อนตามมาได้เสมอ แม้โอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนจะมีไม่มากนัก และเทคโนโลยีทางการแพทย์ก้าวหน้าขึ้นมาก แต่การทำความเข้าใจถึงภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น รวมถึงการเตรียมตัวรับมืออย่างถูกวิธี จะช่วยลดความเสี่ยงและช่วยให้ฟื้นตัวได้เร็วยิ่งขึ้น

ภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัด (Postoperative complications) คือ ปัญหาสุขภาพที่เกิดขึ้นหลังจากการผ่าตัด ตั้งแต่อาการเล็กๆ น้อยๆ ไปจนถึงภาวะร้ายแรงที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต โดยทั่วไป ภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัดสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ ได้แก่

1. ภาวะแทรกซ้อนทั่วไป มักพบได้บ่อย อาการไม่รุนแรง และสามารถรักษาให้หายได้ ได้แก่:

• เลือดออก (Bleeding): เป็นภาวะแทรกซ้อนที่พบบ่อย อาจเกิดขึ้นระหว่างผ่าตัดหรือหลังผ่าตัด มีตั้งแต่เลือดซึมเล็กน้อย จนถึงเลือดออกรุนแรง
• แผลแยก (Wound dehiscence): เกิดจากแผลผ่าตัดปริแตกออก มักเกิดขึ้นภายใน 1-2 สัปดาห์แรกหลังผ่าตัด พบได้บ่อยในผู้ป่วยที่มีภาวะทุพโภชนาการ
• การติดเชื้อ (Infection): อาจเกิดขึ้นที่แผลผ่าตัด หรือแพร่กระจายไปยังส่วนอื่นๆ ของร่างกาย
• ปฏิกิริยาต่อยา (Adverse drug reaction): เช่น แพ้ยา คลื่นไส้อาเจียน
• อาการปวด (Pain): เป็นอาการปกติหลังผ่าตัด แต่หากปวดรุนแรงหรือเรื้อรัง ควรแจ้งแพทย์
• ภาวะแทรกซ้อนทางระบบทางเดินหายใจ (Respiratory complications): เช่น ปอดอักเสบ
• ภาวะแทรกซ้อนทางระบบทางเดินปัสสาวะ (Urinary complications): เช่น ติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ

2. ภาวะแทรกซ้อนรุนแรง พบได้น้อยกว่า แต่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต ต้องได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที ได้แก่:

• ลิ่มเลือดอุดตัน (Deep vein thrombosis, DVT): เป็นภาวะที่ลิ่มเลือดเกิดขึ้นในหลอดเลือดดำส่วนลึก มักเกิดขึ้นที่ขา หากลิ่มเลือดหลุดไปอุดหลอดเลือดที่ปอด อาจทำให้เสียชีวิตได้
• ภาวะช็อก (Shock): เกิดจากร่างกายขาดเลือดอย่างรุนแรง
• ภาวะไตวายเฉียบพลัน (Acute kidney injury): เกิดจากไตทำงานล้มเหลว
• ภาวะติดเชื้อในกระแสเลือด (Sepsis): เป็นภาวะที่ร่างกายติดเชื้ออย่างรุนแรง

ปัจจัยที่เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัด ได้แก่ อายุ โรคประจำตัว ชนิดของการผ่าตัด ระยะเวลาในการผ่าตัด และภาวะแทรกซ้อนระหว่างการผ่าตัด

การดูแลตัวเองหลังผ่าตัดเพื่อลดความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อน:

• ปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด
• รับประทานยาตามแพทย์สั่ง
• ดูแลแผลผ่าตัดให้สะอาด
• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ดื่มน้ำมากๆ
• ออกกำลังกายเบาๆ เช่น เดิน
• งดสูบบุหรี่ และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
• สังเกตอาการผิดปกติ เช่น ไข้สูง แผลบวมแดง ปวดแผลมากขึ้น หายใจลำบาก ไอมีเสมหะปนเลือด ควรไปพบแพทย์ทันที

การผ่าตัด แม้จะมีความเสี่ยง แต่หากได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์ และเตรียมตัวอย่างถูกวิธี ก็จะช่วยลดความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อน และช่วยให้ฟื้นตัวได้เร็วขึ้น

หมายเหตุ: บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ข้อมูลความรู้ทั่วไปเท่านั้น ไม่ได้ทดแทนการวินิจฉัย รักษา หรือให้คำแนะนำทางการแพทย์ ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อขอคำแนะนำเพิ่มเติม