ยาปฏิชีวนะ มียาอะไรบ้าง

ยาปฏิชีวนะ: มากกว่าแค่ชื่อเรียก ทำความรู้จักกับยาฆ่าเชื้อที่คุณควรรู้

ยาปฏิชีวนะ หรือ ยาฆ่าเชื้อ เป็นกลุ่มยาสำคัญที่ใช้รักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรีย ชื่อที่เราคุ้นเคยกันดีอย่าง เพนิซิลลิน, แอมพิซิลลิน, อะม็อกซีซิลลิน, เอริโทรไมซิน, เตตร้าไซคลิน, คลินดามัยซิน, เซฟาโลสปอริน และฟลูออโรควิโนโลน เป็นเพียงส่วนหนึ่งของยาปฏิชีวนะที่มีอยู่หลากหลายชนิด ความหลากหลายนี้เกิดขึ้นจากความแตกต่างในกลไกการออกฤทธิ์ สเปกตรัมของแบคทีเรียที่ยาสามารถกำจัดได้ รวมถึงลักษณะทางเภสัชวิทยาอื่นๆ

การเลือกใช้ยาปฏิชีวนะที่เหมาะสมจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง ไม่ใช่แค่การเลือกใช้ยาให้ “ตรงโรค” เท่านั้น แต่ยังต้องคำนึงถึงปัจจัยเฉพาะบุคคล เช่น ประวัติการแพ้ยา โรคประจำตัว อายุ ภาวะตั้งครรภ์ และการใช้ยาอื่นๆร่วมด้วย เพื่อให้การรักษามีประสิทธิภาพสูงสุดและลดความเสี่ยงต่อผลข้างเคียง

นอกเหนือจากชื่อยาที่คุ้นเคย ยาปฏิชีวนะยังสามารถจำแนกออกเป็นกลุ่มต่างๆตามกลไกการออกฤทธิ์ เช่น:

• ยาที่ยับยั้งการสร้างผนังเซลล์แบคทีเรีย: เช่น กลุ่มเพนิซิลลิน, เซฟาโลสปอริน, ยาเหล่านี้มีประสิทธิภาพสูงต่อแบคทีเรียหลายชนิด แต่แบคทีเรียบางชนิดก็สามารถพัฒนาความต้านทานต่อยาในกลุ่มนี้ได้
• ยาที่ยับยั้งการสร้างโปรตีนของแบคทีเรีย: เช่น กลุ่มเตตร้าไซคลิน, อะมิโนไกลโคไซด์, มาโครไลด์ (เช่น เอริโทรไมซิน), กลุ่มนี้มีสเปกตรัมกว้าง สามารถใช้รักษาโรคติดเชื้อได้หลากหลาย แต่มีข้อควรระวังในการใช้ในเด็ก หญิงตั้งครรภ์ และผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับไต
• ยาที่ยับยั้งการสร้างสารพันธุกรรมของแบคทีเรีย: เช่น กลุ่มฟลูออโรควิโนโลน, ซัลโฟนาไมด์, กลุ่มนี้มีประสิทธิภาพสูงต่อแบคทีเรียหลายชนิด รวมถึงแบคทีเรียบางชนิดที่ดื้อต่อยาอื่นๆ แต่ก็มีผลข้างเคียงที่รุนแรงได้ เช่น การทำลายเส้นเอ็น
• ยาที่รบกวนเมแทบอลิซึมของแบคทีเรีย: เช่น กลุ่มไตรเมโทพริม, มักใช้ร่วมกับซัลโฟนาไมด์เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการรักษา

การใช้ยาปฏิชีวนะอย่างไม่เหมาะสม เช่น การใช้ยาไม่ครบโดส การใช้ยาปฏิชีวนะรักษาโรคที่เกิดจากไวรัส หรือการใช้ยาปฏิชีวนะในปศุสัตว์ เป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดการดื้อยาของแบคทีเรีย ซึ่งเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญในระดับโลก

ดังนั้น การปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยาปฏิชีวนะจึงเป็นสิ่งจำเป็น เพื่อให้ได้รับยาที่เหมาะสม ถูกต้อง และปลอดภัย รวมถึงช่วยลดปัญหาการดื้อยาของแบคทีเรียในระยะยาว