เมื่อร่างกายได้รับสารก่อภูมิแพ้ และมีอาการแพ้อย่างรุนแรงถึงแก่ชีวิตได้ อาการแพ้นี้สามารถแก้ได้ โดยการให้ยาในข้อใด

ภัยเงียบใกล้ตัว: อาการแพ้รุนแรงและบทบาทสำคัญของยา Epinephrine

อาการแพ้เป็นปฏิกิริยาของระบบภูมิคุ้มกันต่อสารแปลกปลอมที่ร่างกายมองว่าเป็นภัยคุกคาม โดยปกติอาการแพ้จะแสดงออกในรูปแบบที่ไม่รุนแรง เช่น คัน ผื่นแดง หรือน้ำมูกไหล แต่ในบางกรณี อาการแพ้สามารถพัฒนาไปสู่ภาวะวิกฤตที่เรียกว่า อาการแพ้รุนแรง (Anaphylaxis) ซึ่งเป็นภาวะฉุกเฉินทางการแพทย์ที่อาจถึงแก่ชีวิตได้ภายในเวลาอันรวดเร็ว

Anaphylaxis เกิดจากการที่ระบบภูมิคุ้มกันตอบสนองต่อสารก่อภูมิแพ้ เช่น อาหาร (เช่น ถั่วลิสง ไข่ นม) ยา (เช่น เพนิซิลลิน) แมลงต่อย (เช่น ต่อ แตน ผึ้ง) หรือแม้กระทั่งละอองเรณู อย่างรุนแรงและรวดเร็ว ทำให้เกิดการหลั่งสารฮีสตามีนและสารเคมีอื่นๆ จำนวนมากเข้าสู่กระแสเลือด ส่งผลให้เกิดอาการต่างๆ เช่น หายใจลำบาก บวมที่ใบหน้า ลิ้น หรือลำคอ ความดันโลหิตตก คลื่นไส้ อาเจียน และหมดสติ

การรักษา Anaphylaxis ที่มีประสิทธิภาพและรวดเร็วที่สุดคือการให้ยา Epinephrine (อะดรีนาลีน) โดยฉีดเข้ากล้ามเนื้อ Epinephrine จะช่วยกระตุ้นระบบประสาทซิมพาเทติก ทำให้หลอดลมขยายตัว ลดอาการบวม และเพิ่มความดันโลหิต ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตได้อย่างมาก

ยาอื่นๆ อาจใช้ร่วมกับ Epinephrine เพื่อบรรเทาอาการ เช่น ยาแก้แพ้ ยาขยายหลอดลม และยาช่วยหายใจ แต่ Epinephrine เป็นยาที่สำคัญที่สุดและต้องได้รับก่อน เนื่องจากช่วยควบคุมอาการที่เป็นอันตรายถึงชีวิตได้ทันที

ผู้ป่วยที่มีประวัติแพ้รุนแรงควรพก อุปกรณ์ฉีดยา Epinephrine พกพา (EpiPen หรือ Auvi-Q) ติดตัวเสมอ และควรได้รับการฝึกฝนวิธีการใช้ยาอย่างถูกต้องจากแพทย์ เมื่อเกิดอาการแพ้รุนแรง ควรฉีดยา Epinephrine ทันที และรีบไปพบแพทย์โดยเร็วที่สุด แม้ว่าอาการจะดีขึ้นแล้วก็ตาม เพราะอาการอาจกลับมาเป็นซ้ำได้

นอกจากการรักษาด้วยยา การดูแลผู้ป่วย Anaphylaxis ยังรวมถึงการรักษาทางเดินหายใจ ให้ผู้ป่วยอยู่ในท่านอนราบ ยกขาสูง และเฝ้าติดตามสัญญาณชีพอย่างใกล้ชิด การรักษาในระยะยาวจะขึ้นอยู่กับประวัติการแพ้ของแต่ละบุคคล รวมถึงการหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ การได้รับการฝึกอบรมเกี่ยวกับการรับมือกับอาการแพ้ และการปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านภูมิแพ้ เพื่อวางแผนการดูแลรักษาที่เหมาะสม

สรุปแล้ว Epinephrine เป็นยาที่สำคัญที่สุดในการรักษา Anaphylaxis การเตรียมตัวล่วงหน้า การรับรู้ถึงอาการ และการเข้าถึงการรักษาที่รวดเร็ว เป็นสิ่งจำเป็นในการช่วยชีวิตผู้ป่วย และป้องกันไม่ให้เกิดภาวะอันตรายถึงชีวิต