โรงพยาบาลมีกี่ระดับ

ระบบการแบ่งระดับโรงพยาบาลในประเทศไทย: มากกว่าแค่การนับระดับ

แม้ว่าการแบ่งระดับโรงพยาบาลในประเทศไทยมักจะถูกกล่าวถึงอย่างง่ายๆ ว่ามี 3 ระดับ คือ ปฐมภูมิ ทุติยภูมิ และตติยภูมิ แต่ความจริงแล้วระบบการจัดระดับนี้มีความซับซ้อนและครอบคลุมมากกว่านั้น ไม่ได้ขึ้นอยู่กับเพียงแค่ความสามารถในการรักษาโรคอย่างเดียว แต่ยังเกี่ยวข้องกับปัจจัยอื่นๆ อีกมากมาย เช่น ทรัพยากรบุคคล เทคโนโลยีทางการแพทย์ งบประมาณ และความต้องการของประชาชนในพื้นที่นั้นๆ

การแบ่งระดับอย่างที่เข้าใจกันโดยทั่วไปนั้น เน้นถึง ลำดับขั้นของการส่งต่อผู้ป่วย เป็นหลัก:

• ระดับปฐมภูมิ (Primary Care): เปรียบเสมือนด่านแรกของการดูแลสุขภาพ มุ่งเน้นการป้องกันโรค การตรวจสุขภาพประจำปี การรักษาโรคทั่วไป และการส่งต่อผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงหรือซับซ้อนไปยังระดับที่สูงขึ้น โรงพยาบาลในระดับนี้มักจะเป็นโรงพยาบาลชุมชน คลินิก หรือสถานีอนามัย ที่มีแพทย์ประจำบ้านและพยาบาลเป็นหลัก

• ระดับทุติยภูมิ (Secondary Care): รับผู้ป่วยจากระดับปฐมภูมิที่ต้องการการรักษาที่ซับซ้อนขึ้น เช่น การรักษาโรคที่มีภาวะแทรกซ้อน การผ่าตัดเล็ก หรือการรักษาโรคเฉพาะทางบางประเภท โรงพยาบาลในระดับนี้จะมีแพทย์เฉพาะทางหลากหลายสาขามากกว่า มีเครื่องมือและเทคโนโลยีที่ทันสมัยกว่าระดับปฐมภูมิ

• ระดับตติยภูมิ (Tertiary Care): เป็นศูนย์กลางการรักษาโรคที่ซับซ้อน หายาก และต้องการเทคโนโลยีทางการแพทย์ขั้นสูง เช่น การผ่าตัดใหญ่ การรักษาโรคมะเร็ง การปลูกถ่ายอวัยวะ หรือการดูแลผู้ป่วยในภาวะวิกฤต โรงพยาบาลระดับนี้มักเป็นโรงพยาบาลขนาดใหญ่ มีแพทย์เฉพาะทางมากมาย และมีอุปกรณ์การแพทย์ที่ครบครันที่สุด

อย่างไรก็ตาม การแบ่งระดับนี้ไม่ใช่เส้นแบ่งที่ตายตัว โรงพยาบาลบางแห่งอาจมีการผสมผสานบริการในหลายระดับ เช่น โรงพยาบาลขนาดกลางอาจให้บริการทั้งระดับทุติยภูมิและบางส่วนของระดับตติยภูมิ ขึ้นอยู่กับความเชี่ยวชาญเฉพาะทางและทรัพยากรที่มีอยู่ นอกจากนี้ ยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่ส่งผลต่อการจัดระดับโรงพยาบาล เช่น ขนาดของโรงพยาบาล จำนวนเตียง จำนวนแพทย์และพยาบาล และงบประมาณที่ได้รับ

ดังนั้น การเข้าใจระบบการแบ่งระดับโรงพยาบาลจึงต้องมองให้รอบด้าน ไม่ใช่เพียงแค่การจำแนกตามระดับ 1 2 3 เท่านั้น แต่ต้องพิจารณาถึงความสามารถในการให้บริการ ทรัพยากรที่มีอยู่ และความต้องการของประชาชนในแต่ละพื้นที่ เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดในการดูแลสุขภาพของประชาชนชาวไทย

บทความนี้จึงเป็นเพียงภาพรวม รายละเอียดอาจแตกต่างกันไปตามนโยบายของกระทรวงสาธารณสุขและการกำหนดเกณฑ์ของแต่ละหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง