Personality Disorders มีกี่ประเภท

เหนือจิตวิทยา: สำรวจความซับซ้อนของความผิดปกติทางบุคลิกภาพ (Personality Disorders) – สามเงาแห่งบุคลิกภาพ

ความผิดปกติทางบุคลิกภาพ (Personality Disorders) เป็นกลุ่มอาการทางจิตที่ส่งผลต่อวิธีที่บุคคลคิด รู้สึก และปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่นและโลกโดยรอบ ความผิดปกติเหล่านี้ไม่ได้เป็นเพียงลักษณะนิสัยที่แปลกไป แต่เป็นรูปแบบการคิดและการกระทำที่แข็งแกร่ง ยืดหยุ่นยาก และก่อให้เกิดความทุกข์ทรมานอย่างมากทั้งต่อตัวผู้ป่วยเองและคนรอบข้าง แม้ว่าจะมีการจำแนกประเภทความผิดปกติทางบุคลิกภาพได้หลากหลาย แต่บทความนี้จะเจาะลึกไปยังสามประเภทที่พบได้บ่อย และมักถูกเข้าใจผิด โดยจะเน้นไปที่การทำความเข้าใจกลไกการรับมือ และลักษณะสำคัญที่แตกต่างกันอย่างชัดเจน

1. บุคลิกภาพหลีกเลี่ยง (Avoidant Personality Disorder): เงาแห่งความกลัว

บุคลิกภาพหลีกเลี่ยง แตกต่างจากความขี้อายทั่วไปอย่างเห็นได้ชัด ผู้ที่มีบุคลิกภาพหลีกเลี่ยงนั้น ประสบกับความกลัวการวิจารณ์ การปฏิเสธ หรือการถูกปฏิเสธอย่างรุนแรง ถึงขั้นหลีกเลี่ยงการมีปฏิสัมพันธ์ทางสังคม แม้จะเป็นโอกาสที่ดีก็ตาม พวกเขามักมองตัวเองในแง่ลบ รู้สึกด้อยค่า และเชื่อว่าตนเองไม่น่าสนใจ หรือไม่คู่ควรกับความสัมพันธ์ที่ดี การรับมือของพวกเขามักจะเน้นการถอนตัว การหลีกเลี่ยงสถานการณ์ที่อาจนำไปสู่การถูกปฏิเสธ ซึ่งในระยะยาวจะยิ่งสร้างความโดดเดี่ยวและเพิ่มความวิตกกังวล

ความแตกต่างที่สำคัญ: ความขี้อายคือความรู้สึกไม่สบายใจเมื่ออยู่ท่ามกลางผู้คน แต่บุคลิกภาพหลีกเลี่ยงนั้น เป็นความกลัวที่รุนแรงและสร้างความทรมานอย่างต่อเนื่อง จนส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวันอย่างมาก

2. บุคลิกภาพหึงหวง (Histrionic Personality Disorder): การแสวงหาความสนใจบนเวทีชีวิต

บุคลิกภาพหึงหวง แสดงออกด้วยความต้องการความสนใจอย่างมาก และมักใช้การแสดงออกที่ดึงดูดความสนใจ เช่น การแต่งกายที่สะดุดตา การพูดจาโอ้อวด หรือการแสดงอารมณ์ที่เกินจริง พวกเขามักจะเปลี่ยนแปลงอารมณ์ได้อย่างรวดเร็ว และความสัมพันธ์มักจะไม่ลึกซึ้ง แต่เน้นความตื่นเต้นและดึงดูดความสนใจเป็นหลัก การรับมือของพวกเขามักจะเน้นการดึงดูดความสนใจ เพื่อตอบสนองความต้องการยืนยันตนเอง ซึ่งอาจนำไปสู่ความสัมพันธ์ที่ไม่มั่นคงและความผิดหวังในระยะยาว

ความแตกต่างที่สำคัญ: การชอบเป็นจุดสนใจกับบุคลิกภาพหึงหวงนั้น เป็นความต้องการที่รุนแรงและบ่อยครั้ง จนส่งผลกระทบต่อความสัมพันธ์และการตัดสินใจในชีวิต

3. บุคลิกภาพควบคุม (Obsessive-compulsive personality disorder): ความสมบูรณ์แบบที่ไร้ขอบเขต

บุคลิกภาพควบคุม เน้นความสมบูรณ์แบบและการควบคุมอย่างเข้มงวด พวกเขามักจะทำงานหนักเกินไป เน้นรายละเอียดเล็กๆ น้อยๆ จนไม่สามารถผ่อนคลายได้ และมักมีปัญหาในการตัดสินใจ เนื่องจากความกลัวที่จะทำผิดพลาด พวกเขามักจะเข้มงวดกับตนเองและผู้อื่น และไม่ยอมรับความช่วยเหลือ เพราะเชื่อว่าตนเองสามารถทำได้ดีกว่า การรับมือของพวกเขามักจะเน้นการควบคุม จนบางครั้งอาจนำไปสู่ความเครียด ความวิตกกังวล และความสัมพันธ์ที่ตึงเครียด

ความแตกต่างที่สำคัญ: บุคลิกภาพควบคุม แตกต่างจากโรค الوسังคต (Obsessive-Compulsive Disorder – OCD) ตรงที่ OCD เกี่ยวข้องกับความคิดและพฤติกรรมที่ซ้ำๆ ในขณะที่บุคลิกภาพควบคุม เป็นรูปแบบการคิดและการกระทำที่ครอบคลุมทุกด้านของชีวิต

การทำความเข้าใจความผิดปกติทางบุคลิกภาพทั้งสามประเภทนี้ เป็นเพียงการเริ่มต้น การวินิจฉัยและการรักษาต้องอาศัยผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิต การบำบัด เช่น Cognitive Behavioral Therapy (CBT) และ psychodynamic therapy สามารถช่วยให้ผู้ป่วยเรียนรู้กลไกการรับมือที่ดีขึ้น และปรับปรุงคุณภาพชีวิตได้ สิ่งสำคัญคือการสร้างความเข้าใจและลดการตีตรา เพื่อช่วยให้ผู้ที่มีความผิดปกติทางบุคลิกภาพเหล่านี้ ได้รับการสนับสนุนและการช่วยเหลือที่เหมาะสม และสามารถมีชีวิตอยู่อย่างมีความสุขและมีคุณค่าได้