ฉีดยา subcutaneous กี่องศา

ฉีดยาใต้ผิวหนัง: มุม 45 องศา…จริงหรือ? และเรื่องที่คุณควรรู้

การฉีดยาใต้ผิวหนัง (Subcutaneous Injection) เป็นวิธีการให้ยาที่ใช้กันอย่างแพร่หลาย เนื่องจากสามารถทำได้เองที่บ้าน และยาจะถูกดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือดอย่างช้าๆ และสม่ำเสมอ เหมาะสำหรับยาหลายชนิด เช่น อินซูลิน หรือยาบางประเภทที่ใช้ในการรักษาโรคเรื้อรัง

โดยทั่วไปแล้ว เรามักได้ยินว่าการฉีดยาใต้ผิวหนังควรทำมุม 45 องศา ซึ่งเป็นข้อมูลที่ไม่ผิด แต่ก็ไม่ใช่ทั้งหมดที่ถูกต้องเสมอไป เพราะมุมที่เหมาะสมในการฉีดยาใต้ผิวหนังนั้น ขึ้นอยู่กับปัจจัยสำคัญ 2 ประการ ได้แก่ ปริมาณเนื้อเยื่อไขมันใต้ผิวหนังของผู้ป่วย และ ความยาวของเข็มฉีดยา

ทำไมมุมถึงสำคัญ?

เป้าหมายของการฉีดยาใต้ผิวหนังคือ การนำยาไปปล่อยในชั้นไขมันใต้ผิวหนัง (Subcutaneous Tissue) ซึ่งอยู่ระหว่างชั้นผิวหนังและชั้นกล้ามเนื้อ หากฉีดตื้นเกินไป (เข้าชั้นผิวหนัง) อาจทำให้เกิดอาการระคายเคือง ปวด บวม แดง หรือยาไม่ถูกดูดซึมได้อย่างเหมาะสม ในทางกลับกัน หากฉีกลึกเกินไป (เข้าชั้นกล้ามเนื้อ) อาจทำให้เจ็บปวดกว่าปกติ และการดูดซึมยาอาจเร็วเกินไป ทำให้ประสิทธิภาพของยาลดลง หรือเกิดผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์

ปัจจัยที่กำหนดมุมที่เหมาะสม:

• ปริมาณเนื้อเยื่อไขมันใต้ผิวหนัง:
  • คนผอม หรือมีเนื้อเยื่อไขมันน้อย: มุม 45 องศาอาจลึกเกินไป อาจต้องปรับเป็นมุม 90 องศา โดยดึงผิวหนังขึ้นมาเล็กน้อย เพื่อให้แน่ใจว่ายาเข้าสู่ชั้นไขมันจริงๆ
  • คนที่มีเนื้อเยื่อไขมันเยอะ: มุม 45 องศาอาจเหมาะสมที่สุด หรืออาจใช้มุมที่น้อยกว่านั้นเล็กน้อย (เช่น 30 องศา) ขึ้นอยู่กับความยาวของเข็ม
• ความยาวของเข็มฉีดยา:
  • เข็มสั้น (เช่น 4 มิลลิเมตร): อาจใช้มุม 90 องศาได้โดยไม่ต้องดึงผิวหนังขึ้นมา หากผู้ป่วยมีเนื้อเยื่อไขมันไม่มากนัก
  • เข็มยาว (เช่น 8 มิลลิเมตร): มักใช้มุม 45 องศา โดยดึงผิวหนังขึ้นมาเล็กน้อย

ข้อควรจำและคำแนะนำเพิ่มเติม:

• ตำแหน่งที่ฉีด: ตำแหน่งที่เหมาะสมในการฉีดยาใต้ผิวหนัง ได้แก่ บริเวณหน้าท้อง (ห่างจากสะดืออย่างน้อย 2 นิ้ว), ต้นแขนด้านนอก, ต้นขาด้านหน้า และบริเวณหลังส่วนบน ควรหมุนเวียนตำแหน่งที่ฉีดเพื่อป้องกันการเกิด lipohypertrophy (การสะสมของไขมันใต้ผิวหนัง) ซึ่งจะทำให้การดูดซึมยาไม่สม่ำเสมอ
• การดึงผิวหนัง: การดึงผิวหนังขึ้นมา (Pinching the skin) ช่วยยกชั้นไขมันขึ้นมา ทำให้การฉีดยาเข้าสู่ชั้นไขมันได้ง่ายขึ้น โดยเฉพาะในคนที่มีเนื้อเยื่อไขมันน้อย
• ปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญ: หากคุณไม่แน่ใจเกี่ยวกับวิธีการฉีดยาใต้ผิวหนังที่ถูกต้อง หรือมีข้อสงสัยใดๆ ควรปรึกษาแพทย์ พยาบาล หรือเภสัชกร เพื่อขอคำแนะนำและการสาธิตวิธีการฉีดที่ถูกต้อง
• สังเกตอาการ: หลังฉีดยา ควรสังเกตอาการผิดปกติ เช่น บวม แดง ปวด หรือมีเลือดออก หากมีอาการดังกล่าว ควรรีบปรึกษาแพทย์

สรุป:

การฉีดยาใต้ผิวหนังที่มุม 45 องศาเป็นแนวทางปฏิบัติทั่วไป แต่ไม่ใช่กฎตายตัว มุมที่เหมาะสมในการฉีดยาขึ้นอยู่กับปริมาณเนื้อเยื่อไขมันของผู้ป่วยและความยาวของเข็ม การปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญเพื่อขอคำแนะนำเฉพาะบุคคล และการสังเกตอาการหลังฉีด เป็นสิ่งสำคัญเพื่อให้การฉีดยาเป็นไปอย่างถูกต้องและปลอดภัย