Wat is de formule om risico te berekenen?

De illusie van een simpele risico-formule: kans x impact

Het is verleidelijk om risico te benaderen met een simpele formule: Risico = Kans x Impact. Deze formule, vaak gepresenteerd als dé oplossing voor het kwantificeren van risico, geeft een rudimentaire weergave van een complexer probleem. Hoewel het een bruikbaar startpunt is, mist het cruciale nuances die het begrip en de beheersing van risico’s bemoeilijken.

Laten we de componenten van deze vermeende formule nader bekijken:

• Kans: De kans dat een ongewenste gebeurtenis zich voordoet. Deze kans kan worden uitgedrukt als een percentage, een fractie of een decimaal getal. Het bepalen van de kans is echter vaak subjectief en afhankelijk van beschikbare data, expertise en interpretatie. Een subjectieve schatting van de kans op een meteorietinslag is bijvoorbeeld heel anders dan de kans op een verkeersongeval, gebaseerd op statistische gegevens. Het vinden van betrouwbare data is een uitdaging, en de interpretatie ervan kan leiden tot afwijkende kansbepalingen.

• Impact: De ernst van de gevolgen van de ongewenste gebeurtenis. Dit is een veelzijdig aspect dat moeilijk te kwantificeren is. Impact kan zowel financieel (verlies van inkomsten, boetes), reputatie-schadelijk (verlies van klantenvertrouwen), operationeel (onderbreking van productie), of zelfs menselijk (letsel, verlies van leven) zijn. Het is lastig om deze verschillende soorten impact te vergelijken en te combineren tot één enkel getal. Een kleine kans op een catastrofale gebeurtenis weegt bijvoorbeeld zwaarder dan een hoge kans op een klein ongemak.

De simpele vermenigvuldiging van kans en impact negeert bovendien andere relevante factoren:

• Tijdsfactor: Risico’s evolueren in de tijd. De kans op een gebeurtenis kan veranderen, net als de potentiële impact.
• Onbekenden: Er zijn vaak onvoorziene gebeurtenissen en onzekerheden die de kans en impact beïnvloeden.
• Context: De context waarin een risico zich voordoet is cruciaal. Een bepaald risico kan acceptabel zijn in één situatie, maar onacceptabel in een andere.
• Risico-aversie: De perceptie van risico is subjectief en afhankelijk van individuele of organisatorische risicobereidheid.

Conclusie: Hoewel de formule “Risico = Kans x Impact” een handig hulpmiddel is om over risico’s na te denken, is het geen universele en precieze methode om risico te berekenen. Een meer holistische benadering, rekening houdend met de complexiteit van de genoemde factoren, is essentieel voor een effectief risicobeheer. Kwalitatieve risicoanalyses en scenarioplanning zijn vaak net zo, of zelfs meer, waardevol dan kwantitatieve methoden. Het is belangrijk om de beperkingen van simpele formules te erkennen en een geïntegreerde aanpak te kiezen die beter aansluit bij de specifieke context en het doel van de risicoanalyse.