Waarom doen mensen aan vandalisme?

De Vernieling van de Stad: Waarom doen mensen aan vandalisme?

Vandalisme. Het woord zelf roept beelden op van vernielde bushokjes, bekladde muren en verbrijzelde ruiten. Maar achter deze materiële schade schuilt een complexe psychologie, die zich niet laat reduceren tot simpele labels als ‘jongeren’ of ‘criminelen’. De motivaties achter vandalisme zijn divers en sterk afhankelijk van de leeftijd, achtergrond en omstandigheden van de dader. Het is een fenomeen dat vraagt om nuance en begrip, om de achterliggende oorzaken aan te pakken in plaats van enkel de symptomen te bestrijden.

De populaire opvatting dat vandalisme vooral het werk is van puberende jongeren, klopt gedeeltelijk. In de leeftijd tussen twaalf en zestien jaar is de behoefte aan acceptatie en sociale status enorm. Voor deze jongeren kan vandalisme een manier zijn om indruk te maken op leeftijdsgenoten, om erbij te horen, om een gevoel van prestige te verwerven binnen hun peergroup. Een gedeelde daad van vernieling, een gezamenlijke overtreding van regels, creëert een gevoel van verbondenheid en opwinding. Dit is niet per se uit kwaadwilligheid, maar eerder een uiting van onvolwassenheid en de zoektocht naar identiteit. Het is een vorm van riskant gedrag, een test van grenzen, waarin de adrenalinekick belangrijker lijkt dan de consequenties. De daad zelf is minder belangrijk dan het gevoel van belonging dat het oplevert.

Maar vandalisme is niet enkel een puberaal probleem. Bij oudere daders speelt vaak een andere dynamiek. Frustratie, woede en onvrede, vaak gekoppeld aan maatschappelijke ongelijkheid, armoede of een gebrek aan perspectief, kunnen leiden tot agressieve daden van vernieling. Voor hen is vandalisme een vorm van expressie, een manier om hun machteloze gevoel te uiten tegen een systeem dat ze als onrechtvaardig ervaren. De vernielingen zijn dan geen spelletje, maar een daad van protest, een stille schreeuw om verandering. Het kan een gevolg zijn van langdurige stress, gevoelens van marginalisering, of een gebrek aan sociale steun. Het is belangrijk om te benadrukken dat dit niet excuseert, maar wel een context verschaft.

Vergeet ook niet de rol van verveling. In omgevingen met weinig mogelijkheden tot zinvolle vrijetijdsbesteding, kan vandalisme een manier zijn om de tijd te doden, om de monotonie te doorbreken. Dit geldt zowel voor jongeren als voor volwassenen. De beschikbaarheid van mogelijkheden tot recreatie en zinvolle bezigheden speelt een belangrijke rol in het voorkomen van dit soort gedrag.

Het bestrijden van vandalisme vereist dus meer dan alleen repressie. Het is cruciaal om de onderliggende oorzaken te begrijpen en aan te pakken. Investeren in jeugdwerk, het creëren van zinvolle vrijetijdsactiviteiten, het aanpakken van maatschappelijke ongelijkheid en het bevorderen van sociale inclusie zijn essentiële stappen in het verminderen van dit probleem. Een multidisciplinaire aanpak, met aandacht voor preventie en sociale rehabilitatie, is nodig om de vernieling van onze steden te stoppen en de achterliggende menselijke drama’s aan te pakken.