Wat doen antidepressiva in je lichaam?

De werking van antidepressiva: een ingewikkeld evenwicht

Depressie, een veelvoorkomende en slopende aandoening, wordt vaak behandeld met antidepressiva. Maar hoe werken deze medicijnen eigenlijk in ons lichaam? Het is geen kwestie van een simpel ‘aan- en uitzetten’ van geluk, maar een complex proces dat de balans van onze hersenchemie beïnvloedt.

Antidepressiva richten zich voornamelijk op neurotransmitters, chemische boodschappers in de hersenen die communicatie tussen hersencellen mogelijk maken. Drie belangrijke neurotransmitters die een rol spelen bij depressie zijn serotonine, noradrenaline en dopamine. Bij een depressie is de activiteit van deze neurotransmitters vaak verstoord; er is een tekort of een disbalans.

Antidepressiva werken op verschillende manieren om deze verstoring te corrigeren, maar het algemene doel is steeds hetzelfde: het verhogen van de beschikbaarheid van deze neurotransmitters in de synapsen – de kleine ruimtes tussen hersencellen waar de communicatie plaatsvindt. Dit doen ze door verschillende mechanismen:

• Selective Serotonin Reuptake Inhibitors (SSRI’s): Deze veelvoorkomende groep antidepressiva blokkeert de heropname (reuptake) van serotonine. Normaal gesproken wordt serotonine na het overbrengen van een signaal weer opgenomen door de zendende hersencel. SSRI’s verhinderen dit, waardoor er meer serotonine beschikbaar blijft in de synaps en de signalering versterkt wordt. Voorbeelden zijn citalopram en sertraline.

• Serotonin-Noradrenaline Reuptake Inhibitors (SNRI’s): SNRI’s remmen zowel de heropname van serotonine als noradrenaline. Dit zorgt voor een bredere invloed op de hersenchemie en kan effectiever zijn bij bepaalde soorten depressie. Venlafaxine en duloxetine zijn voorbeelden van SNRI’s.

• Tricyclische antidepressiva (TCA’s): Deze oudere groep antidepressiva werkt op een breder scala aan neurotransmitters, waaronder serotonine en noradrenaline, maar ook andere. Door hun bredere werking hebben ze vaak meer bijwerkingen dan SSRI’s en SNRI’s.

• Monoamine Oxidase Inhibitors (MAOI’s): MAOI’s remmen het enzym monoamine oxidase, dat verantwoordelijk is voor de afbraak van neurotransmitters zoals serotonine, noradrenaline en dopamine. Door de afbraak te remmen, blijven deze neurotransmitters langer beschikbaar. MAOI’s worden minder vaak voorgeschreven vanwege potentiële interacties met voedsel en andere medicijnen.

Het is belangrijk te benadrukken dat het effect van antidepressiva niet direct merkbaar is. Het duurt vaak enkele weken voordat een therapeutisch effect optreedt. Dit komt omdat de hersenen tijd nodig hebben om zich aan te passen aan de veranderingen in de neurotransmitterbalans. Bovendien is de exacte werking van antidepressiva nog niet volledig opgehelderd; er zijn aanwijzingen dat ze ook andere processen in de hersenen beïnvloeden, zoals de groei van nieuwe hersencellen (neurogenese).

De keuze voor een specifiek antidepressivum is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de ernst en het type depressie, de aanwezigheid van andere aandoeningen en eventuele voorgeschiedenis met medicatie. Een psychiater of huisarts kan de juiste diagnose stellen en het meest geschikte medicijn voorschrijven. Het is essentieel om nauw samen te werken met een arts tijdens de behandeling en eventuele bijwerkingen te melden. Antidepressiva zijn een belangrijk hulpmiddel bij de behandeling van depressie, maar ze zijn geen wondermiddel en vormen vaak slechts een deel van een bredere behandelstrategie die ook psychotherapie kan omvatten.