Hoe weet je of het een zwak of sterk werkwoord is?

Sterk of zwak? Zo ontmasker je werkwoorden in het Nederlands

Werkwoorden, de actiehelden van onze zinnen, komen in twee hoofdvarianten: sterk en zwak. Maar hoe weet je nu tot welke categorie een werkwoord behoort? Het geheim schuilt in hun gedrag in de verleden tijd en het voltooid deelwoord. Laten we deze linguïstische superkrachten eens nader bekijken.

De kern van het onderscheid ligt in de stamverandering. Sterke werkwoorden ondergaan een ware metamorfose in de verleden tijd. Hun stam, de basis van het woord, verandert van klank. Denk bijvoorbeeld aan ‘zingen’ (zing, zong, gezongen). De stam ‘zing’ transformeert naar ‘zong’ in de verleden tijd. Deze klankverschuiving is het onmiskenbare kenmerk van een sterk werkwoord. Daarnaast eindigt het voltooid deelwoord van sterke werkwoorden altijd op ‘-en’ (gezongen, gelopen, gebleven).

Zwakke werkwoorden daarentegen blijven standvastig. Ze behouden hun stam in de verleden tijd en kennen geen spectaculaire klankveranderingen. Neem ‘werken’ (werk, werkte, gewerkt). De stam ‘werk’ blijft ongewijzigd in de verleden tijd ‘werkte’. Hun voltooid deelwoord wordt gevormd door de voorvoegsels ‘ge-‘ en het achtervoegsel ‘-t’ of ‘-d’ toe te voegen aan de stam.

De verleiding is groot om te denken dat de ‘-en’ uitgang in het voltooid deelwoord voldoende is om een sterk werkwoord te identificeren. Let op! Sommige zwakke werkwoorden eindigen óók op ‘-en’ in het voltooid deelwoord, bijvoorbeeld ‘wonen’ (woon, woonde, gewoond). Hier is de onveranderde stam ‘woon’ de doorslaggevende factor om het als zwak werkwoord te classificeren.

Samengevat:

• Sterk werkwoord: Stamverandering in de verleden tijd, voltooid deelwoord eindigt op ‘-en’. (Voorbeeld: zingen – zong – gezongen)
• Zwak werkwoord: Geen stamverandering in de verleden tijd, voltooid deelwoord eindigt op ‘-t’ of ‘-d’ (en soms ‘-en’!). (Voorbeeld: werken – werkte – gewerkt; wonen – woonde – gewoond)

Door te focussen op de stamverandering in de verleden tijd, ontmasker je moeiteloos elk werkwoord en bepaal je of het een sterke of zwakke held is in de Nederlandse taal.