Is r de 16e letter van het alfabet?

De Mythe van de 16e Letter: Waarom de R Ons in de War Brengt

Het is een hardnekkige misvatting, een kleine hersenspinsel die zich vastklampt aan de synapsen: de r als 16e letter van het alfabet. Waar komt deze verwarring vandaan? Immers, een snelle blik op het ABC leert ons dat de r comfortabel op de 18e positie resideert, ingeklemd tussen de q en de s. De werkelijke 16e letter, de bescheiden p, wordt in dit verhaal vaak onterecht overgeslagen.

De oorzaak van deze verwarring is waarschijnlijk tweeledig. Ten eerste speelt de klank een rol. De r, een sonore medeklinker, rolt van de tong en laat een diepere indruk achter dan de plofklank van de p. Deze auditieve prominentie kan ertoe leiden dat we de r onbewust een hogere rang toekennen in de mentale rangschikking van het alfabet. Het is alsof de r, door zijn klank, meer gewicht in de schaal legt en daardoor in onze perceptie naar voren schuift.

Ten tweede speelt de frequentie waarmee letters voorkomen in de Nederlandse taal een rol. De r komt aanzienlijk vaker voor dan de p. Woorden als er, haar, voor, door en waar zijn slechts enkele voorbeelden van de alomtegenwoordigheid van de r. Deze frequentie zorgt ervoor dat we de r sneller herkennen en oproepen, waardoor de letter in ons geheugen een prominentere plaats inneemt. Deze prominentie kan zich vertalen in een onbewuste overschatting van de positie in het alfabet. We zijn zo gewend aan de r dat we hem bijna automatisch hoger plaatsen dan hij in werkelijkheid staat.

Het is interessant om te zien hoe onze hersenen omgaan met ogenschijnlijk simpele informatie zoals de volgorde van het alfabet. Het is geen droge opsomming van letters, maar een dynamisch systeem beïnvloed door klank, frequentie en wellicht ook persoonlijke associaties. De mythe van de 16e letter r illustreert perfect hoe onze perceptie de objectieve realiteit kan kleuren. Het is een bewijs van de complexiteit van ons cognitieve apparaat, dat zelfs bij een simpele taak als het reciteren van het alfabet, vatbaar is voor subtiele vertekeningen.

Misschien is het ook wel een vorm van wensdenken. De r, met zijn rollende klank en frequente verschijning, verdient misschien wel een hogere plek in de hiërarchie van het alfabet. Maar helaas, de realiteit is anders. De r blijft steken op de 18e plaats, terwijl de p onterecht in de vergetelheid raakt. Laten we daarom de p een moment in het zonnetje zetten, deze 16e letter die zo vaak over het hoofd wordt gezien. En laten we de volgende keer dat we het alfabet opdreunen, even extra aandacht besteden aan de positie van de r, zodat we deze hardnekkige mythe voor eens en altijd de wereld uit kunnen helpen.