Wat werkt bij overprikkeling?

De stilte vinden in de storm: Omgaan met overprikkeling

Overprikkeling. Een woord dat steeds vaker klinkt, een ervaring die steeds meer mensen herkennen. Het gevoel van te veel, te druk, te intens. Maar wat werkt er eigenlijk écht bij overprikkeling? Het antwoord is helaas niet eenduidig, want de oorzaken en de ernst van overprikkeling variëren sterk. Wat bij de één werkt, kan voor de ander juist averechts werken. Laten we daarom onderscheid maken tussen acute en chronische overprikkeling.

Acute overprikkeling: De brand blussen

Een drukke dag op het werk, een onverwachte confrontatie, een overvolle winkelstraat: acute overprikkeling kan iedereen overkomen. De symptomen zijn vaak direct herkenbaar: hoofdpijn, misselijkheid, hartkloppingen, prikkelbaarheid, concentratieproblemen, en een overweldigend gevoel van vermoeidheid. In deze situaties is de eerste stap het verminderen van de prikkels.

Dit betekent:

• Zoek een rustige omgeving: Ga naar een stille kamer, een park, of een andere plek waar je even tot rust kunt komen. Schakel eventueel je telefoon uit.
• Ademhalingsoefeningen: Diepe, bewuste ademhaling kan helpen om je lichaam en geest te kalmeren. Probeer bijvoorbeeld de 4-7-8 methode (4 seconden inademen, 7 seconden vasthouden, 8 seconden uitademen).
• Zintuiglijke afleiding: Richt je aandacht op één specifieke zintuiglijke ervaring, bijvoorbeeld op het voelen van de grond onder je voeten of het luisteren naar zachte muziek.
• Korte pauzes: Geef jezelf toestemming om even helemaal niets te doen. Een korte pauze kan al een wereld van verschil maken.
• Koud water: Een koud washandje in je nek of een koude douche kan helpen om je lichaam af te koelen en te kalmeren.

Chronische overprikkeling: De onderliggende oorzaken aanpakken

Wanneer overprikkeling frequent voorkomt en je dagelijks leven belemmert, spreken we van chronische overprikkeling. Dit is meer dan enkel even ‘over je toeren’ zijn. Chronische overprikkeling wijst vaak op een onderliggende oorzaak, zoals:

• Stress: Langdurige stress put je lichaam en geest uit, waardoor je gevoeliger wordt voor prikkels.
• Trauma: Trauma kan leiden tot een verhoogde gevoeligheid voor prikkels.
• Neurologische aandoeningen: Aandoeningen zoals autisme, ADHD en PTSS kunnen de verwerking van prikkels beïnvloeden.
• Burn-out: Een burn-out is een gevolg van langdurige overbelasting en uitputting.

De aanpak van chronische overprikkeling vraagt om een meer holistische benadering:

• Rust en herstel: Prioriteit geven aan voldoende slaap, ontspanning en gezonde voeding is essentieel.
• Aanpassing van leefstijl: Bepaalde situaties, mensen of activiteiten kunnen je overprikkelen. Leer deze te herkennen en zoek naar manieren om ze te vermijden of te beheersen.
• Professionele hulp: Een psycholoog, therapeut of coach kan je helpen om de onderliggende oorzaken van je overprikkeling te identificeren en om effectieve copingmechanismen te ontwikkelen. Cognitieve gedragstherapie (CGT), mindfulness en EMDR zijn voorbeelden van behandelmethoden die effectief kunnen zijn.
• Steun zoeken: Praat met mensen in je omgeving over hoe je je voelt. Het delen van je ervaringen kan enorm verlichtend zijn.

Overprikkeling is een complex fenomeen. Wat werkt, hangt af van de individuele situatie en de oorzaak van de overprikkeling. Belangrijk is om naar je lichaam te luisteren, je grenzen te respecteren en, indien nodig, professionele hulp te zoeken. De stilte vinden in de storm is mogelijk, maar het vereist vaak een combinatie van zelfzorg, aanpassing en professionele begeleiding.