Is kokend water altijd 100 graden?

Is kokend water altijd 100 graden Celsius? Een duik in de wetenschap van het kookpunt

We leren al op jonge leeftijd dat water kookt bij 100 graden Celsius. Deze stelling, hoewel algemeen geaccepteerd, is een vereenvoudiging van een complexer natuurkundig fenomeen. De waarheid is namelijk dat het kookpunt van water niet altijd 100°C is. Het hangt af van een cruciale factor: de atmosferische druk.

Het kookpunt van een vloeistof, waaronder water, is de temperatuur waarbij de dampdruk van de vloeistof gelijk is aan de omgevingsdruk. Met andere woorden: de druk die de watermoleculen uitoefenen om in gasvorm over te gaan, is even groot als de druk van de lucht eromheen. Bij deze gelijkheid beginnen watermoleculen massaal te verdampen, wat we waarnemen als koken.

Op zeeniveau, waar de standaard atmosferische druk 1 atmosfeer (atm) is, bedraagt het kookpunt van water inderdaad ongeveer 100°C. Dit is de waarde die we in onze dagelijkse leven het meest tegenkomen en die vaak als absolute waarheid wordt beschouwd.

Maar klimmen we de berg op, dan verandert het verhaal. Hoe hoger we komen, hoe lager de atmosferische druk wordt. Op de Mount Everest, bijvoorbeeld, is de druk aanzienlijk lager dan op zeeniveau. Dit heeft tot gevolg dat water daar al bij een veel lagere temperatuur kookt, namelijk rond de 71°C. Een ei koken op de Everest vergt dus aanzienlijk minder tijd!

Dit fenomeen is niet beperkt tot hoge bergen. Ook in dieper gelegen gebieden, waar de druk hoger is dan op zeeniveau, kookt water bij een iets hogere temperatuur dan 100°C. Een drukpan maakt hier slim gebruik van: door de druk in de pan te verhogen, stijgt het kookpunt van het water, waardoor het voedsel sneller en efficiënter gaart.

Kortom, hoewel 100°C een veelvoorkomende en handige referentie is, is het niet universeel geldig als kookpunt van water. De atmosferische druk speelt een doorslaggevende rol en beïnvloedt het kookpunt aanzienlijk. Het volgende keer dat u water aan de kook brengt, bedenk dan dat dit eenvoudige proces een fascinerende interactie is tussen temperatuur, druk en de eigenschappen van water zelf.