Wat veroorzaakt hersenvliesontsteking?

Hersenvliesontsteking: Meer dan alleen een bacterie

Hersenvliesontsteking, ook wel bekend als meningitis, is een ernstige ontsteking van de vliezen die de hersenen en het ruggenmerg omhullen. Hoewel de term vaak gebruikt wordt, is het belangrijk te beseffen dat hersenvliesontsteking geen op zichzelf staande ziekte is, maar eerder een symptoom van een onderliggende infectie. De boosdoeners achter deze ontsteking zijn divers, maar bacteriën spelen inderdaad een significante rol.

Zoals al bekend, zijn bacteriën zoals de meningokok, pneumokok en Haemophilus influenzae belangrijke veroorzakers. Deze micro-organismen kunnen zich verspreiden via kleine druppeltjes in de lucht, bijvoorbeeld door hoesten, niezen of praten. Ze leven vaak onschuldig in de neus en keel van mensen, en kunnen via nauw contact overgedragen worden. Echter, niet iedereen die besmet raakt met deze bacteriën ontwikkelt daadwerkelijk hersenvliesontsteking.

Maar wat zorgt er nu precies voor dat deze bacteriën, die soms al aanwezig zijn in ons lichaam, overgaan tot het veroorzaken van hersenvliesontsteking?

Het antwoord is complex en hangt af van een aantal factoren:

• Immuunsysteem: Een verzwakt immuunsysteem maakt iemand vatbaarder. Denk hierbij aan jonge kinderen, ouderen, mensen met auto-immuunziekten, of mensen die immunosuppressiva gebruiken. Een slecht functionerend immuunsysteem kan de bacteriën minder goed bestrijden, waardoor ze de kans krijgen zich te vermenigvuldigen en de hersenvliezen te bereiken.

• Bloed-hersenbarrière: De bloed-hersenbarrière is een beschermende laag die de hersenen scheidt van de bloedbaan. Sommige bacteriën kunnen deze barrière doordringen, met name als de barrière al verzwakt is door bijvoorbeeld een eerdere infectie of een trauma.

• Virulentie van de bacterie: Niet alle stammen van dezelfde bacterie zijn even agressief. Sommige stammen hebben eigenschappen die ze beter in staat stellen om te overleven in het lichaam en de hersenvliezen te infecteren.

• Leeftijd: Baby’s en jonge kinderen zijn extra kwetsbaar omdat hun immuunsysteem nog niet volledig ontwikkeld is. Oudere volwassenen lopen ook een groter risico vanwege een afname van de immuunfunctie.

Maar bacteriën zijn niet de enige oorzaak!

Het is essentieel om te beseffen dat virussen, schimmels en parasieten ook hersenvliesontsteking kunnen veroorzaken. Virale meningitis is over het algemeen minder ernstig dan bacteriële meningitis. Verschillende virussen, waaronder enterovirussen, herpesvirussen en het mazelenvirus, kunnen verantwoordelijk zijn. Schimmels en parasieten zijn zeldzamere, maar vaak ernstigere oorzaken, en komen vaker voor bij mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Conclusie

Hersenvliesontsteking is een complexe aandoening met verschillende oorzaken. Hoewel bacteriën, waaronder de meningokok, pneumokok en Haemophilus influenzae, belangrijke veroorzakers zijn, spelen het immuunsysteem, de bloed-hersenbarrière, de virulentie van de bacterie, en leeftijd ook een cruciale rol. Bovendien kunnen virussen, schimmels en parasieten ook hersenvliesontsteking veroorzaken. Het is daarom van groot belang om bij symptomen van hersenvliesontsteking direct medische hulp te zoeken, zodat de onderliggende oorzaak snel kan worden vastgesteld en de juiste behandeling kan worden gestart.