Wat is een geldige reden voor ontslag op staande voet?

Ontslag op Staande Voet: Wanneer Mag Het Echt?

Ontslag op staande voet, een drastische maatregel waarbij een werknemer per direct de deur wordt gewezen, is geen beslissing die lichtzinnig genomen mag worden. Het Nederlandse arbeidsrecht kent strenge regels voor deze vorm van ontslag, juist omdat de gevolgen voor de werknemer enorm zijn. Wanneer is er dan sprake van een geldige reden om een werknemer op staande voet te ontslaan?

De kern van de zaak is dat er sprake moet zijn van een dringende reden. Dit betekent dat de gedraging van de werknemer zo ernstig is, dat van de werkgever redelijkerwijs niet kan worden gevergd de arbeidsovereenkomst, al dan niet met inachtneming van een opzegtermijn, te laten voortduren. Het moet dus gaan om een situatie die de vertrouwensband tussen werkgever en werknemer onherstelbaar heeft beschadigd.

De wet geeft geen uitputtende lijst van dringende redenen, maar de jurisprudentie (de verzameling van uitspraken van rechters) heeft wel een aantal voorbeelden gecreëerd die vaak als een geldige reden worden beschouwd. Zoals de door u genoemde voorbeelden:

• Diefstal van bedrijfseigendom: Het stelen van geld, goederen of vertrouwelijke informatie van het bedrijf is een klassiek voorbeeld. De omvang van de diefstal speelt hierbij een rol, maar ook de functie van de werknemer. Een vertrouwenspositie maakt de zaak ernstiger.
• Fraude: Het plegen van fraude, zoals het vervalsen van declaraties of het manipuleren van financiële gegevens, is eveneens een zware schending van het vertrouwen.
• Aantoonbaar onvermogen de functie naar behoren uit te oefenen: Dit is een complexere reden. Het gaat hier niet om onvoldoende functioneren, wat een andere procedure vereist. Het moet gaan om een situatie waarbij de werknemer door zijn handelen of nalaten evident ongeschikt is voor de functie, en dit een direct en ernstig risico vormt voor het bedrijf of anderen. Denk bijvoorbeeld aan een piloot die herhaaldelijk onder invloed van alcohol verschijnt.
• Ongerechtvaardigd weigeren van werktaken: Het weigeren om toegewezen werkzaamheden uit te voeren, zonder een geldige reden (zoals ziekte), kan ook een dringende reden vormen. Dit geldt vooral als de werkweigering leidt tot ernstige verstoring van de bedrijfsvoering.

Belangrijk om te onthouden:

• Onmiddellijkheid: De werkgever moet direct handelen nadat de dringende reden bekend is geworden. Te lang wachten kan de geldigheid van het ontslag aantasten.
• Motivering: De reden voor het ontslag moet onmiddellijk en helder aan de werknemer worden meegedeeld, bij voorkeur schriftelijk. Een goede motivering is essentieel in geval van een eventuele rechtszaak.
• Bewijs: De werkgever moet de dringende reden kunnen bewijzen. Zorg dus voor duidelijke documentatie, getuigenverklaringen en ander bewijsmateriaal.
• Recht op verweer: De werknemer moet de gelegenheid krijgen om zich te verdedigen tegen de beschuldigingen.

Consequenties van een onterecht ontslag op staande voet:

Als een rechter oordeelt dat het ontslag onterecht was, kan de werkgever veroordeeld worden tot het betalen van aanzienlijke schadevergoedingen aan de werknemer, waaronder achterstallig loon, een vergoeding voor onregelmatig ontslag en mogelijk een billijke vergoeding.

Conclusie:

Ontslag op staande voet is een serieuze zaak die nauw luistert. Het vereist een zorgvuldige afweging, een duidelijke motivering en voldoende bewijs. Werkgevers die een werknemer op staande voet willen ontslaan, doen er goed aan om zich vooraf juridisch te laten adviseren, om te voorkomen dat ze achteraf met vervelende en kostbare verrassingen worden geconfronteerd. Voor werknemers die op staande voet zijn ontslagen, is het raadzaam om zo snel mogelijk juridisch advies in te winnen.