Welke 4 soorten daders zijn er?

De Vier Gezichten van Schuld: Rollen bij een Strafbaar Feit

Het plegen van een strafbaar feit is zelden een eenmanszaak. De Nederlandse wetgeving erkent dan ook niet alleen de directe dader, maar onderscheidt vier cruciale rollen, elk met een eigen mate van betrokkenheid en bijbehorende strafrechtelijke consequenties. Het begrijpen van deze rollen is essentieel om de complexiteit van strafzaken te doorgronden.

1. De Plegers (directe daders): De Handen in de Aarde

De pleger is de meest voor de hand liggende figuur: degene die het strafbare feit fysiek uitvoert. Deze persoon voert de delictsomschrijving letterlijk uit. Denk aan de inbreker die daadwerkelijk een huis binnengaat en goederen steelt, of de bestuurder die onder invloed achter het stuur kruipt. De pleger is direct verantwoordelijk voor het gepleegde delict en draagt de volle consequenties. De bewijslast rust hier in de eerste plaats op het aantonen dat deze persoon de daad heeft verricht.

2. De Medeplegers: Samenwerking in Misdaad

Medeplegen impliceert een nauwe samenwerking tussen twee of meer personen bij het plegen van een strafbaar feit. Het is niet alleen een kwestie van gezamenlijk aanwezig zijn; er moet sprake zijn van een bewuste en nauwe samenwerking, waarbij de bijdrage van elke medepleger aan het delict van voldoende gewicht is. Dit betekent dat niet alleen de uitvoering, maar ook voorbereidingen, ondersteuning en het gezamenlijk nemen van beslissingen relevant zijn. De intentie en de wederzijdse afhankelijkheid zijn cruciaal. Een voorbeeld: twee personen die samen een winkel beroven, waarbij de een de bewaker afleidt en de ander de goederen steelt. Beiden zijn medeplegers en dragen dezelfde verantwoordelijkheid.

3. De Doen Pleger: De Onzichtbare Hand

De doen pleger pleegt het delict niet zelf, maar zet een ander aan tot het plegen ervan. Cruciaal hierbij is dat de doen pleger de feitelijke uitvoering uitbesteedt, maar wel de volledige zeggenschap over het delict behoudt. Dit is een vorm van “op afstand” plegen. Degene die de daad uitvoert, is wel strafbaar, maar de doen pleger is evenzeer verantwoordelijk, omdat hij de achterliggende drijfveer en de regie in handen had. Een voorbeeld: een baas die een werknemer opdracht geeft om valse facturen te versturen. De werknemer is de pleger, maar de baas, de doen pleger, draagt de hoofdaansprakelijkheid.

4. De Uitlokkers: De Aanjagers van Misdaad

De uitlokker zet een ander aan tot het plegen van een strafbaar feit. In tegenstelling tot de doen pleger, heeft de uitlokker minder controle over de uitvoering. Hij gebruikt middelen zoals overreding, misleiding of het aanbieden van geld om de ander te bewegen tot het delict. Het is belangrijk dat de uitgelokte persoon daadwerkelijk door de uitlokking tot actie wordt aangezet. Een voorbeeld: iemand die een ander aanzet tot brandstichting door hem te beloven een aanzienlijke som geld. Zowel de uitlokker als de pleger zijn strafbaar.

Deze vier rollen illustreren de diverse manieren waarop mensen betrokken kunnen zijn bij een strafbaar feit. De rechter beoordeelt in elke situatie de individuele rol en de mate van betrokkenheid om de juiste strafmaat te bepalen. Het is een complex juridisch veld, waarbij de nuance van de feiten de uiteindelijke strafrechtelijke consequenties bepaalt.