Wie bepaalt wanneer iemand wilsonbekwaam is?

Wie bepaalt of u niet meer zelf kunt beslissen? De complexe vraag van wilsonbekwaamheid

Het is een ingrijpende constatering: wilsonbekwaamheid. Het betekent dat iemand niet meer in staat wordt geacht om zelfstandig beslissingen te nemen, bijvoorbeeld over medische behandelingen, financiën of persoonlijke verzorging. Maar wie bepaalt nu precies of iemand wilsonbekwaam is en op basis van welke criteria gebeurt dat? Het antwoord is complex en hangt nauw samen met de specifieke situatie.

In de kern is het een arts die een cruciale rol speelt in het bepalen van wilsonbekwaamheid. Deze beoordeling is echter geen eenvoudige “ja” of “nee” diagnose. De arts kijkt zorgvuldig naar de geestelijke vermogens van de persoon, maar niet in het algemeen. De beoordeling is altijd gerelateerd aan een specifieke beslissing.

Stel, een patiënt met dementie moet beslissen over een ingrijpende operatie. De arts zal dan beoordelen of de patiënt de aard en de gevolgen van de operatie begrijpt, de verschillende behandelopties kan afwegen en een bewuste keuze kan maken. Is dit het geval, dan is de patiënt bekwaam om over deze specifieke medische handeling te beslissen, ondanks de dementie. Echter, als de patiënt de informatie niet kan begrijpen of de gevolgen niet kan overzien, kan de arts oordelen dat de patiënt wilsonbekwaam is met betrekking tot deze specifieke operatie.

De arts handelt zelden alleen. Overleg met andere specialisten is gebruikelijk, afhankelijk van de situatie. Denk aan een psychiater, een neuroloog of een geriater. Ook de mening van andere zorgverleners, zoals verpleegkundigen, kan een belangrijke rol spelen. Zij observeren de patiënt in het dagelijks leven en kunnen waardevolle inzichten leveren.

Belangrijk om te benadrukken is dat wilsonbekwaamheid altijd contextgebonden is. Iemand kan wilsonbekwaam zijn voor de ene beslissing, maar nog wel bekwaam voor de andere. Zo kan iemand met beginnende dementie wellicht nog prima zijn eigen financiën beheren, maar niet meer in staat zijn om complexe medische beslissingen te nemen.

Conclusie:

Het vaststellen van wilsonbekwaamheid is een zorgvuldig en complex proces dat primair door een arts wordt uitgevoerd. De beoordeling is gebaseerd op de geestelijke vermogens van de persoon, gerelateerd aan een specifieke beslissing. Overleg met andere specialisten en observaties van andere zorgverleners spelen een belangrijke rol. Het is cruciaal om te onthouden dat wilsonbekwaamheid altijd contextgebonden is en niet gelijk staat aan algehele incompetentie. De focus ligt altijd op het beschermen van de belangen en de autonomie van de betrokkene, zo ver dat mogelijk is.