Wie mag vaststellen of iemand wilsonbekwaam is?

Wie bepaalt of iemand wilsonbekwaam is? Een kwestie van zorgvuldigheid en samenwerking

De vraag wie bepaalt of iemand wilsonbekwaam is, is complexer dan het op het eerste gezicht lijkt. Er is geen enkele persoon of instantie die dit zomaar kan vaststellen. Het is een proces dat zorgvuldigheid, overleg en het centraal stellen van het belang van de patiënt vereist.

In de eerste plaats speelt de behandelend arts een cruciale rol. Deze arts beoordeelt de situatie van de patiënt, rekening houdend met de medische diagnose en de mentale toestand. Een eerste stap is het checken van een eventuele wilsverklaring. Dit is een document waarin iemand van tevoren zijn wensen heeft vastgelegd omtrent medische behandelingen, voor het geval hij of zij zelf niet meer in staat is om die wensen kenbaar te maken. Een heldere en recente wilsverklaring geeft duidelijkheid en maakt de beslissing aanzienlijk makkelijker.

Is er geen wilsverklaring, of is deze onduidelijk, dan wordt het proces aanzienlijk ingewikkelder. De behandelend arts zal dan in gesprek gaan met de naaste familieleden of verzorgers. Dit overleg is essentieel, want zij kennen de patiënt vaak het best en kunnen waardevolle informatie verschaffen over zijn of haar gewoontes, voorkeuren en waarden. Het is echter belangrijk te benadrukken dat de naasten geen beslissingsbevoegdheid hebben; zij adviseren de arts.

De arts weegt alle informatie zorgvuldig af, waarbij het belang van de patiënt altijd voorop staat. Dit betekent dat de arts moet proberen te achterhalen wat in het beste belang van de patiënt is, rekening houdend met diens waarden en wensen, voor zover die bekend zijn. In sommige gevallen kan het nodig zijn om een onafhankelijke deskundige, zoals een psychiater of neuroloog, te raadplegen om een objectief oordeel te vormen over de wilsbekwaamheid van de patiënt.

In extreme gevallen, wanneer er geen consensus bereikt kan worden of wanneer de situatie erg complex is, kan het nodig zijn om een rechter te betrekken. De rechter kan dan een uitspraak doen over de wilsbekwaamheid van de patiënt en eventueel een curatele of mentorschap instellen. Dit zijn wettelijke maatregelen waarbij een curator of mentor de patiënt vertegenwoordigt in beslissingen over zijn of haar zorg en welzijn.

Kortom, het vaststellen van wilsonbekwaamheid is geen eenvoudig proces dat door één persoon of instantie wordt bepaald. Het is een zorgvuldig afgewogen beslissing die gebaseerd is op medische beoordeling, overleg met naasten, en indien nodig, externe expertise en rechterlijke tussenkomst, waarbij altijd het belang van de patiënt centraal staat. Het is een proces dat transparant en respectvol dient te verlopen, met als doel de best mogelijke zorg te garanderen voor de patiënt.