Chùa An Xá – Di tích lịch sử văn hóa quốc gia ở Lệ Thủy
Chùa An Xá – Nét thanh tịnh giữa lòng Lệ Thủy
Về Quảng Bình, bạn đừng quên ghé thăm Lệ Thủy, quê hương của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, để đắm mình trong khung cảnh thanh bình của làng quê Việt Nam và cảm nhận sự ấm áp, chân chất từ những con người nơi đây. Rồi hãy dừng chân viếng chùa An Xá, một chốn linh thiêng, nơi người dân gửi gắm niềm tin và cầu mong những điều tốt lành. Ngôi chùa cổ kính này không chỉ là điểm tựa tâm linh mà còn là nét văn hóa đặc sắc của vùng đất Lệ Thủy.
Hành trình về với chốn bình yên
Nằm nép mình bên bờ tả ngạn dòng Kiến Giang êm đềm, chùa An Xá thuộc thôn An Xá, xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. Từ trung tâm huyện Lệ Thủy, du khách chỉ cần đi khoảng 8km về phía Tây là đến được chốn thanh tịnh này.
Tuy mang tên chùa, nhưng An Xá không có sư sãi trụ trì. Người dân trong làng đã tín nhiệm giao phó việc trông coi và hương khói cho cụ ông Trần Xứ. Chùa An Xá được thành lập vào năm 1900, thuộc hệ phái Phật giáo Bắc tông.
Khám phá nét độc đáo của kiến trúc cổ
Chùa An Xá là một trong số ít những công trình Phật giáo hiếm hoi còn lưu giữ được nét kiến trúc cổ kính nguyên bản. Ngay trước mặt tiền chùa, một bức bình phong uy nghi được xây dựng từ gạch đá kiên cố, không chỉ án ngữ tà khí, bảo vệ sự thanh tịnh của chốn thiền môn, mà còn góp phần tạo nên vẻ đẹp thẩm mỹ cho ngôi chùa.
Bức bình phong ấy mang hình dáng cuốn thư độc đáo, nổi bật trên đó là hình tượng mặt rồng được đắp nổi tinh xảo, uy nghiêm. Hai bên, đuôi cuốn thư mềm mại uốn lượn, hóa thành hai con hạc thanh cao đang đậu trên lưng rùa, tạo nên một sự cân bằng hài hòa, biểu trưng cho sự trường tồn và thịnh vượng.
Tiền sảnh chùa An Xá tuy nhỏ hẹp nhưng lại là điểm nhấn đặc biệt với ba lối cửa ra vào cao rộng, mở ra không gian thanh tịnh bên trong. Bức tường tiền sảnh được chia thành ba phần, tập trung mọi tinh hoa nghệ thuật vào phần trung tâm. Nổi bật trên đó là ba chữ Hán “An Xá Tự” được chạm khắc tinh tế, cùng với những họa tiết long, ly, quy, phụng – tứ linh trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam – được đắp nổi công phu, mang đến vẻ đẹp vừa uy nghi, vừa gần gũi.
Không gian chính điện được bài trí trang nghiêm với hệ thống tượng Phật, hoành phi, câu đối được chế tác tinh xảo.
Sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc và nghệ thuật điêu khắc đã tạo nên cho chùa An Xá một vẻ đẹp vừa thanh tịnh, thoát tục, vừa vững chãi, gần gũi, xứng đáng là một di sản văn hóa Phật giáo quý giá giữa lòng dân tộc.
Ngôi chùa gắn liền với phong trào cách mạng
Chùa An Xá không chỉ là một công trình kiến trúc tâm linh mà còn là một chứng nhân lịch sử, gắn bó mật thiết với phong trào cách mạng của dân tộc ta.
Vào thời khắc lịch sử trước thềm Cách mạng Tháng Tám, ngày 2/7/1945, chùa An Xá đã vinh dự trở thành nơi diễn ra Hội nghị cán bộ Đảng toàn tỉnh Quảng Bình. Hội nghị có sự tham gia của 13 đồng chí đại diện cho các phủ, huyện và thị xã Đồng Hới, dưới sự chủ trì của đồng chí Trần Hữu Dực. Tại đây, các đồng chí đã cùng nhau bàn bạc, thống nhất về tình hình, nhiệm vụ trước mắt và sự cấp thiết phải chuẩn bị cho cuộc khởi nghĩa giành chính quyền. Sự kiện trọng đại này đã đánh dấu bước ngoặt lịch sử, mở ra thời kỳ thống nhất tổ chức, thống nhất lãnh đạo, thống nhất hành động của Đảng bộ Quảng Bình, góp phần quan trọng vào thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám.
Trong suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, chùa An Xá tiếp tục là nơi hội họp, bàn bạc kế sách kháng chiến của các cán bộ cách mạng. Dù phải gánh chịu nhiều bom đạn của kẻ thù, ngôi chùa vẫn hiên ngang đứng vững, như một biểu tượng của tinh thần bất khuất, kiên trung của dân tộc.
Sau ngày hòa bình lập lại, chùa An Xá được trùng tu, tôn tạo vào năm 1994, giữ nguyên bản thiết kế ban đầu. Ngôi chùa không chỉ là niềm tự hào của người dân Quảng Bình mà còn là “địa chỉ đỏ” ghi dấu ấn lịch sử hào hùng của dân tộc, thu hút đông đảo du khách đến tham quan, chiêm bái.
Đặc biệt, chùa An Xá nằm ngay cạnh nhà Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Sinh thời, mỗi lần về thăm quê, Đại tướng đều dành thời gian ghé thăm chùa, dâng hương lễ Phật. Năm 1999, Đại tướng đã tự tay trồng một cây đa trong khuôn viên chùa. Cây đa ngày nay đã vươn mình cao lớn, như một minh chứng cho tình cảm gắn bó sâu nặng của Đại tướng với quê hương, đất nước.
Cây dừa kỳ lạ ở An Xá
Câu chuyện về cây dừa mang hình chữ V kỳ lạ ở làng An Xá đã được người dân truyền tụng như một huyền thoại. Họ tin rằng, tạo hóa đã ban tặng điều diệu kỳ ấy cho cây dừa như một lời ngợi ca dành cho người con kiệt xuất của làng – anh Văn. Chữ V ấy tượng trưng cho cả văn lẫn võ, cho văn đức và võ công, như lời một vị giáo già ở phường Láng Hạ, quận Ba Đình, Hà Nội đã từng đúc kết: “Văn lo vận nước, Văn thành Võ/ Võ thấu lòng dân, Võ hóa Văn”.
Hàng năm, cứ mỗi dịp Tết Độc lập (2/9), sân chùa An Xá lại rộn ràng tiếng cười nói. Chức sắc và trai gái trong làng tề tựu về đây để luyện tập cho ngày hội đua thuyền truyền thống trên sông Kiến Giang. Ngôi chùa cổ kính này đã được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử – văn hóa cấp Quốc gia vào ngày 2/12/1992.
Giữa bức tranh kỳ quan và thắng cảnh của du lịch Quảng Bình, chùa An Xá vẫn giữ được nét trầm mặc, thu hút du khách bởi dấu ấn lịch sử cùng vẻ đẹp tiềm ẩn, hài hòa giữa sông nước, ruộng đồng, một vẻ đẹp mà không phải nơi nào cũng có được.
Lưu ý khi tham quan Chùa An Xá
- Du khách nên ăn mặc lịch sự, kín đáo khi vào chùa.
- Giữ gìn trật tự, vệ sinh chung trong khuôn viên chùa.
- Có thể chuẩn bị một ít hương hoa để dâng lên lễ Phật.
Kết hợp tham quan các điểm lân cận:
- Ghé thăm ngôi nhà đơn sơ mà vĩ đại: Từ chùa An Xá, hãy dành thời gian đến thăm Nhà lưu niệm Đại tướng Võ Nguyên Giáp, nơi vị tướng tài ba của dân tộc sinh ra và lớn lên. Căn nhà nhỏ nhắn ấy chứa đựng biết bao câu chuyện cảm động về tuổi thơ và những năm tháng đầu đời của Đại tướng.
- Tìm về chốn linh thiêng cổ kính: Chùa Hoằng Phúc với kiến trúc độc đáo cùng bề dày lịch sử hàng trăm năm sẽ là điểm dừng chân lý tưởng cho những tâm hồn yêu thích sự tĩnh lặng và nét đẹp truyền thống.
- Trải nghiệm sự thư thái tuyệt vời: Sau những giờ phút hành hương, hãy đến với Suối nước nóng Bang để tận hưởng cảm giác thư giãn tuyệt vời giữa thiên nhiên trong lành.
- Nghiêng mình trước bậc tiền nhân: Lăng mộ Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh, người có công khai khẩn đất phương Nam, là nơi để bạn bày tỏ lòng thành kính và tìm hiểu thêm về lịch sử dân tộc.
Chùa An Xá là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm kiếm sự bình yên và khám phá nét đẹp văn hóa tâm linh của người dân Quảng Bình. Hy vọng những thông tin trên sẽ hữu ích cho chuyến du lịch Lệ Thủy của bạn!