Du Lịch Phong Nha Thông Tin Du Lịch Quảng Bình Thành cổ Đồng Hới – Di tích lịch sử quân sự giá trị

Thành cổ Đồng Hới – Di tích lịch sử quân sự giá trị

Thành phố Đồng Hới; tỉnh Quảng Bình có địa thế vô cùng quan trọng trên con đường thiên lý Bắc-Nam. Vì vậy trước kia từng là nơi bắt đầu của các cuộc Nam tiến; giao tranh khốc liệt trong thời chiến. Vùng đất này còn lưu lại rất nhiều di tích lịch sử giá trị to lớn; trong đó không thể không nhắc đến Thành Cổ Đồng Hới. Và hôm nay, công trình kiến trúc cổ kính rêu phong ấy đã trở thành điểm đến tiêu biểu không thể thiếu trong hành trình du lịch Quảng Bình.

Giới thiệu thành cổ Đồng Hới

Thành cổ Đồng Hới là một bộ phận nằm trong tổng thể các di tích quân sự vào thời kỳ Trịnh-Nguyễn phân tranh trên quê hương Quảng Bình. Được xây dựng trên một vùng đất xung yếu trên con đường thiên lý Bắc Nam. Cùng với vị trí đắc địa là phía Đông giáp với sông và cửa biển Nhật Lệ; vừa là nơi tiếp viện quân; vừa góp phần chặn đứng mũi tiến công bằng đường thuỷ của đối phương.

Nơi đây đã ghi dấu nhiều sự kiện lịch sử quan trọng; đánh dấu sự thắng lợi trong công cuộc Bắc tiến của 9 đời chúa Nguyễn; kết thúc 200 năm nội chiến. Đồng thời còn in dấu nhiều chiến công vang dội của quân và dân Quảng Bình qua hai cuộc kháng chiến thống nhất đất nước.

Quá trình xây dựng Thành cổ Đồng Hới

Thành cổ Đồng Hới có tên chữ: Định Bắc Trường Thành; là chốt độc đạo trên con đường xuyên Việt từ Bắc vào hay Nam ra. Thành gần biển Nhật Lệ; cách cửa sông Nhật Lệ 1,5km. Phía Đông là con sông Nhật Lệ; phía Tây cách rừng khoảng vài nghìn mét. 

Thành cổ Đồng Hới bắt đầu khởi công xây dựng vào năm Gia Long thứ 10 (1812). Thành được xây trên mảnh đất năm xưa chúa Nguyễn Phúc Nguyên cho dựng luỹ Trấn Ninh (hay còn gọi là luỹ Đào Duy Từ – 1631) và đồn Động Hải (1774) trong cuộc chiến tranh Đàng Trong – Đàng Ngoài giữa chúa Trịnh và chúa Nguyễn.

Ban đầu thành được đắp bằng đất; tới đời vua Minh Mạng; vào năm 1824 ông đã yêu cầu một viên sỹ quan Pháp thiết kế lại và cho xây bằng gạch; vữa trộn từ mật mía với cát. Theo kiến trúc vô băng; mang dáng dấp thành lũy quân sự; hình mũi khế; 4 múi to; 4 múi nhỏ theo hướng tây nam-đông bắc và tây bắc-đông nam. Chu vi thành dài 465 trượng tức khoảng 1.860m cao 1 trượng tức khoảng 4m; mặt thành rộng 1,35m; móng dày 2m; mặt chính của thành quay về hướng tây.

Thành có 3 cổng lớn bắc-nam-đông không có cổng Tây. Theo sử sách, thành Đồng Hới là bức trường thành để chống giặc xâm lược, một công trình bảo vệ đất nước nên chỉ cần ba cửa. Trên cổng có vọng canh 8 mái; cổng thành xây cuốn kiểu tam quan thông ra ngoài bằng chiếc cầu gạch cũng xây kiểu vòm cuốn bắc qua hào.

Ngoài thành; cách chân thành khoảng 5-6m là hào rộng 7 trượng (28m); mặt ngoài thành đắp đất phụ thêm 3 trượng; thành được xây bằng gạch; vữa bằng mật mía trộn cát; không tô trát; gạch có độ nung cao; loại gạch to còn gọi là gạch vồ: có 2 loại 0,3 x 0,3 x 0,06m và 0,28 x 0,14 x 0,06m. Năm Nhâm Dần 1842; vua Thiệu Trị trên đường đi tuần du ra Bắc qua lũy Trấn Ninh đã đổi tên cũ thành tên Định Bắc Trường thành và cho tu sửa lại.

Thành cổ Đồng Hới gắn liền với các cuộc chiến

Khi thực dân Pháp đánh miền Trung vafp năm 1885; thành cổ Đồng Hới trở thành nơi phòng ngự; phản công của quan quân triều Nguyễn. Ngày 19-7-1885; thực dân Pháp tấn công thành Đồng Hới lần 2 và thành chính thức thuộc Pháp. Khi phong trào Cần Vương bùng nổ; quân và dân Quảng Bình đã tham gia nghĩa quân do Nguyễn Phạm Tuân chỉ huy; đã 3 lần đột nhập vào thành Đồng Hới vào tháng 1, 6, 8 năm 1886 tấn công đồn Pháp; gây tổn thất binh lính.

Suốt thời kì chống Pháp; thành Đồng Hới là nơi tụ nghĩa; tụ quân; là điểm hẹn của những con người yêu nước; anh dũng; dám hy sinh vì Tổ quốc. Phần lớn kiến trúc thành đã bị phá hỏng trong thời kỳ Pháp thuộc. Sang cuộc kháng chiến chống Mỹ; với mục đích san phẳng và huỷ diệt; biến Đồng Hới trở về thời kỳ đồ đá nhằm ngăn chặn sự chi viện từ hậu phương miền Bắc vào chiến trường miền Nam; đế quốc Mỹ đã cho máy bay trút xuống hàng vạn tấn bom đạn và phá huỷ một phần thành cổ.

Dưới làn mưa bom bão đạn khốc liệt; nhiều người con ưu tú của Quảng Bình đã chiến đấu quên mình và hy sinh để bảo vệ quê hương; bảo vệ thành cổ; đó là mẹ Suốt chèo đò chở bộ đội qua sông dưới làn bom đạn; em bé Bảo Ninh tiếp đạn cho bộ đội; các cụ lão quân Đức Ninh bắn cháy máy bay Mỹ… góp phần làm nên chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam hào hùng trên đất Quảng Bình.

Những mất mát thương đau cũng như những kỳ tích của quân và dân Đồng Hới đều gắn với thành cổ. Thành cổ đã trở nên thiêng liêng và máu thịt; là nhân chứng đặc biệt của mọi phần ký ức; nhân chứng mang trong mình thông điệp yêu chuộng hòa bình cho đến mai sau.

 

Thành cổ Đồng Hới ngày nay

Thành cổ Đồng Hới ngày nay nằm trên trục đường Quang Trung thuộc phường Đồng Hải; ngay trung tâm TP Đồng Hới; tỉnh Quảng Bình.

Hiện tại chỉ còn khoảng 1.087m với 15 đoạn dích dắc hình răng khế; đoạn thành phía nam còn lại 2/3 tương đối nguyện vẹn; đoạn thành phía đông còn 3 cổng; 2 cầu nam; bắc thành đã bị sập hoàn toàn; nhìn rõ nhất từ trên bản đồ là một hào nước bao quanh thành theo kiến trúc cổ. Mặc dù đã bị hủy hoại nhiều qua hai cuộc chiến tranh nhưng thành cổ Đồng Hới vẫn bảo tồn lưu giữ được những yếu tố gốc cần thiết.

Theo đánh giá của các nhà nghiên cứu; cùng với thời gian thành Đồng Hới là nhân chứng; cũng là pho sử ghi dấu một thời kỳ đấu tranh oai hùng của người dân Đồng Hới – Quảng Bình và cả nước trong cuộc đấu tranh chống thù trong; giặc ngoài để bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ Đất Việt. Tuy thành Đồng Hới không còn nguyên vẹn như trước; nhưng giá trị của nó không hề thay đổi.

Thành Đồng Hới đã công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia vào ngày 21/1/1992. Tỉnh Quảng Bình đã trùng tu; phục dựng bằng gạch. Các đường đi cũng được trải gạch; tiểu cảnh hoa lá và có hệ thống đèn điện chiếu sáng thuận tiện cho du khách bách bộ tham quan thưởng lãm. Cảm giác như quay ngược thời gian trở về quá khứ hoài niệm.

Nếu có dịp đi du lịch Quảng Bình; bạn hãy ghé thăm và khám phá thành phố Đồng Hới xinh đẹp với những danh lam thắng cảnh hữu tình như: Biển Nhật Lệ; Biển Bảo Ninh; Cồn Cát Quang Phú… và các di tích lịch sử quan trọng như Thành Đồng Hới; Quảng Bình Quan; Nhà Thờ Tam Tòa… Để hiểu hơn về mảnh đất hoa hồng xinh đẹp và thanh bình; nơi có những câu chuyện lịch sử đi cùng năm tháng; cho đến nay vẫn làm lay động lòng người.