Năm 1974, Trung Quốc chiếm đóng Hoàng Sa sau chiến thắng quân sự trước Việt Nam Cộng hòa. Hiện nay, chủ quyền quần đảo này vẫn là điểm nóng tranh chấp giữa Việt Nam, Trung Quốc và Đài Loan, chưa có quyết định quốc tế cuối cùng.
Hoàng Sa: Bóng đen địa chính trị phủ lên chủ quyền tranh chấp
Trong vùng biển màu ngọc lam của Biển Đông, quần đảo Hoàng Sa lặng lẽ hiện hữu như một điểm nóng địa chính trị, âm ỉ ngọn lửa tranh chấp chủ quyền kéo dài hàng thập kỷ. Năm 1974, màn đêm buông xuống trên Hoàng Sa khi Trung Quốc, ngượi lên sau cuộc nội chiến đẫm máu, bất ngờ tung quân chiếm đóng quần đảo, đánh bật lực lượng Việt Nam Cộng hòa đang đồn trú.
Kể từ đó, Hoàng Sa trở thành một vấn đề nan giải, một vết thương hở trong mối quan hệ phức tạp giữa Việt Nam, Trung Quốc và Đài Loan. Cả ba bên đều tuyên bố chủ quyền với quần đảo chiến lược này dựa trên những bằng chứng lịch sử, văn bản pháp lý và lập luận địa chính trị.
Đài Loan đã lập căn cứ quân sự trên một trong những đảo của Hoàng Sa từ năm 1956, trong khi Trung Quốc duy trì sự kiểm soát trên phần lớn quần đảo. Việt Nam kiên quyết phản đối việc chiếm đóng này, khẳng định chủ quyền không thể tranh cãi đối với Hoàng Sa dựa trên các chứng cứ lịch sử, địa lý và pháp lý.
Phán quyết năm 2016 của Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) tại The Hague đã phủ bóng một hình ảnh ảm đạm lên các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với Biển Đông, bao gồm cả Hoàng Sa. Tòa đã bác bỏ yêu sách “đường chín đoạn” của Trung Quốc, khẳng định không có cơ sở pháp lý để tuyên bố chủ quyền đối với vùng biển rộng lớn này.
Tuy nhiên, phán quyết của PCA không có tính ràng buộc về mặt pháp lý đối với Trung Quốc. Bắc Kinh tiếp tục chiếm đóng Hoàng Sa, tăng cường hiện diện quân sự trong khu vực và xây dựng các tiền đồn nhân tạo.
Cuộc tranh chấp Hoàng Sa không chỉ là vấn đề chủ quyền mà còn là vấn đề lợi ích kinh tế to lớn. Biển Đông được cho là chứa đựng trữ lượng dầu khí khổng lồ, và Hoàng Sa đóng vai trò là một bàn đạp chiến lược quan trọng cho việc tiếp cận các nguồn tài nguyên này.
Hệ quả của tranh chấp Hoàng Sa không chỉ giới hạn trong tam giác Việt Nam – Trung Quốc – Đài Loan. Các cường quốc ngoài khu vực, bao gồm Hoa Kỳ, Nhật Bản và Australia, cũng bày tỏ quan ngại về sự mở rộng quân sự của Trung Quốc ở Biển Đông và ủng hộ trật tự dựa trên luật lệ trong khu vực.
Hoàng Sa vẫn là một điểm nóng căng thẳng địa chính trị, nơi các bên tranh chấp liên tục duy trì một cuộc giằng co căng thẳng. Với chủ quyền vẫn chưa được giải quyết dứt điểm, bóng đen của tranh chấp sẽ tiếp tục bao phủ quần đảo này và các vùng biển xung quanh trong tương lai gần.