Có bao nhiêu loại giám hộ?

Hai Mặt Của Lá Chắn Bảo Vệ: Giám Hộ Tự Nhiên và Giám Hộ Được Bổ Nhiệm

Luật Dân sự 2015 đã dựng lên một “lá chắn bảo vệ” cho những người kém may mắn trong xã hội, cụ thể là trẻ vị thành niên và người mất năng lực hành vi dân sự, thông qua việc quy định về giám hộ. Lá chắn này có hai mặt, tương ứng với hai loại hình giám hộ: giám hộ tự nhiên và giám hộ được bổ nhiệm. Mỗi mặt đều mang một vai trò riêng, cùng hướng đến mục tiêu chung là chăm sóc, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho những đối tượng cần được che chở.

Giám hộ tự nhiên, như tên gọi của nó, xuất phát từ mối quan hệ huyết thống, tình thân ruột thịt thiêng liêng. Cha mẹ, ông bà, anh chị em ruột… là những người thân thuộc nhất, hiểu rõ nhất về hoàn cảnh, tính cách và nhu cầu của con em, cha mẹ, anh chị em mình. Chính vì vậy, luật pháp ưu tiên xác định họ là người giám hộ tự nhiên, trao cho họ trách nhiệm chăm sóc, nuôi dưỡng và đại diện cho người được giám hộ trong các giao dịch dân sự. Sự gắn bó tự nhiên này được kỳ vọng sẽ tạo nên một môi trường bảo vệ an toàn và ấm áp nhất cho người được giám hộ.

Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng có đủ điều kiện để thực hiện giám hộ tự nhiên. Khi cha mẹ không còn, người thân không đủ khả năng hoặc không muốn đảm nhận trách nhiệm giám hộ, hoặc thậm chí, chính người thân lại là mối nguy hại cho người được giám hộ, thì “mặt thứ hai” của lá chắn bảo vệ – giám hộ được bổ nhiệm – sẽ được kích hoạt. Ủy ban nhân dân cấp xã sẽ căn cứ vào quy định của pháp luật để chỉ định một cá nhân hoặc tổ chức làm người giám hộ. Cá nhân này có thể là người có uy tín trong cộng đồng, cán bộ xã, hoặc người có đủ năng lực và điều kiện chăm sóc người được giám hộ. Tổ chức được bổ nhiệm làm giám hộ thường là các cơ sở bảo trợ xã hội, trung tâm nuôi dưỡng trẻ em… Việc bổ nhiệm giám hộ này tuân thủ nghiêm ngặt các điều khoản của Luật Dân sự 2015, nhằm đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho người được giám hộ.

Tóm lại, hai loại hình giám hộ, tự nhiên và được bổ nhiệm, như hai mặt của một lá chắn, cùng chung mục đích bảo vệ những người yếu thế trong xã hội. Mặc dù có sự khác biệt về nguồn gốc và cách thức thiết lập, nhưng cả hai đều hướng đến việc tạo ra một môi trường sống an toàn, lành mạnh và đảm bảo sự phát triển toàn diện cho trẻ vị thành niên và người mất năng lực hành vi dân sự. Sự tồn tại của cả hai hình thức giám hộ này thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Nhà nước và xã hội đến những công dân đặc biệt, khẳng định tinh thần nhân văn và trách nhiệm cộng đồng trong việc chăm lo cho những người cần được bảo vệ.