Ảo giác lạm phát là gì?

Ảo giác lạm phát: Khi con số đánh lừa cảm nhận

Ta thường nghe nói về lạm phát, một hiện tượng làm giảm giá trị tiền tệ theo thời gian. Tuy nhiên, sự hiểu biết về lạm phát không chỉ dừng lại ở việc nhận biết giá cả tăng lên. Có một hiện tượng tinh vi hơn, dễ đánh lừa người ta gọi là “ảo giác lạm phát”. Đây không phải là một thuật ngữ kinh tế chính thức được định nghĩa chặt chẽ, mà là một mô tả về một sai lầm nhận thức phổ biến.

Hiểu một cách đơn giản, ảo giác lạm phát chính là sự nhầm lẫn giữa giá trị danh nghĩa và giá trị thực của tiền. Giá trị danh nghĩa là số tiền chúng ta nhìn thấy trên tờ tiền hay trong tài khoản ngân hàng – một con số khô khan, không nói lên toàn bộ câu chuyện. Giá trị thực, ngược lại, phản ánh khả năng mua sắm thực tế của số tiền đó, tính đến yếu tố lạm phát.

Ví dụ, giả sử năm nay bạn có 10 triệu đồng. Năm sau, do lạm phát, giá cả tăng lên 5%. Về mặt danh nghĩa, bạn vẫn có 10 triệu đồng. Tuy nhiên, giá trị thực của 10 triệu đồng năm sau chỉ tương đương với 9.5 triệu đồng của năm nay. Đó chính là tác động thầm lặng của lạm phát mà chúng ta thường bỏ qua.

Ảo giác lạm phát xảy ra khi ta chỉ tập trung vào giá trị danh nghĩa, vào con số “10 triệu đồng” vẫn nguyên vẹn trong tài khoản, mà không nhận ra sức mua của nó đã bị bào mòn. Chúng ta dễ dàng bị đánh lừa bởi sự ổn định bề ngoài của số tiền, quên rằng lạm phát đang âm thầm “ăn mòn” khả năng mua sắm của nó.

Hậu quả của ảo giác lạm phát là vô cùng nghiêm trọng. Việc đánh giá sai lệch về khả năng mua sắm thực tế của đồng tiền trong tương lai dẫn đến nhiều quyết định tài chính sai lầm. Ta có thể tiết kiệm quá ít, đầu tư không hiệu quả, hoặc chi tiêu quá mức so với khả năng thực tế. Ví dụ, tưởng rằng mình giàu có hơn vì số tiền trong tài khoản tăng lên, nhưng thực tế sức mua của số tiền đó lại giảm đi.

Để tránh rơi vào bẫy của ảo giác lạm phát, chúng ta cần có ý thức hơn về tác động của lạm phát đến giá trị tiền tệ. Việc theo dõi chỉ số giá tiêu dùng (CPI), tính toán lạm phát và điều chỉnh kế hoạch tài chính dựa trên giá trị thực của tiền là vô cùng cần thiết. Chỉ khi hiểu rõ giá trị thực của đồng tiền, chúng ta mới có thể đưa ra những quyết định tài chính sáng suốt và bảo vệ được sức mua của mình trong thời gian dài. Đừng để những con số đánh lừa cảm nhận và khả năng phán đoán tài chính của bạn.