Sao Diêm Vương là hành tinh thứ mấy?

Hành tinh thứ chín? Câu chuyện thăng trầm của Sao Diêm Vương

Sao Diêm Vương, cái tên gợi lên vẻ huyền bí của vị thần cai quản địa ngục, từng giữ một vị trí đặc biệt trong tâm trí chúng ta: hành tinh thứ chín của Hệ Mặt Trời. Được Clyde Tombaugh phát hiện năm 1930, hành tinh băng giá nhỏ bé này nhanh chóng chiếm được sự quan tâm của giới khoa học và công chúng. Suốt 76 năm, vị trí “hành tinh thứ chín” dường như vững chắc, được ghi dấu trong sách giáo khoa và trở thành một phần kiến thức phổ thông.

Tuy nhiên, câu chuyện về Sao Diêm Vương không đơn giản chỉ là một hành trình khám phá và đặt tên. Đằng sau đó là một quá trình nghiên cứu, tranh luận và cuối cùng là một quyết định gây chấn động: Sao Diêm Vương không còn là một hành tinh. Vậy tại sao lại có sự thay đổi ngoạn mục này?

Sự phát triển của công nghệ quan sát vũ trụ đã dần hé lộ những bí mật về vùng ngoại vi Hệ Mặt Trời. Vành đai Kuiper, một vùng băng giá nằm xa hơn Sao Hải Vương, được phát hiện chứa đựng vô số thiên thể, một số có kích thước tương đương, thậm chí lớn hơn Sao Diêm Vương. Eris, được phát hiện năm 2005, chính là “giọt nước tràn ly”. Sự tồn tại của Eris cùng nhiều thiên thể tương tự đã đặt ra một câu hỏi hóc búa: Nếu coi Sao Diêm Vương là hành tinh, liệu chúng ta có phải công nhận hàng loạt “hành tinh” mới trong Vành đai Kuiper?

Năm 2006, Liên đoàn Thiên văn Quốc tế (IAU) đã đưa ra định nghĩa chính thức về hành tinh, bao gồm ba tiêu chí: quay quanh Mặt Trời, có đủ khối lượng để tự trọng lực tạo thành hình cầu và phải “dọn sạch” khu vực xung quanh quỹ đạo của nó. Sao Diêm Vương, dù thỏa mãn hai tiêu chí đầu, lại không đủ khả năng “dọn dẹp” vùng không gian xung quanh, nơi vẫn tồn tại nhiều thiên thể khác. Chính vì vậy, nó bị xếp vào nhóm “hành tinh lùn”, cùng với Eris, Ceres, Makemake và Haumea.

Việc Sao Diêm Vương bị “giáng cấp” đã gây ra nhiều tranh cãi trong cộng đồng khoa học và công chúng. Một số người cho rằng quyết định này là hợp lý, phản ánh đúng thực tế khoa học, trong khi số khác vẫn giữ quan điểm truyền thống và coi Sao Diêm Vương là hành tinh thứ chín.

Dù sao đi nữa, câu chuyện của Sao Diêm Vương là một minh chứng cho sự phát triển không ngừng của khoa học. Nó nhắc nhở chúng ta rằng kiến thức luôn được cập nhật và hoàn thiện, và đôi khi, những gì chúng ta từng cho là đúng đắn có thể thay đổi theo thời gian. Sao Diêm Vương, dù không còn là “hành tinh thứ chín”, vẫn là một thiên thể hấp dẫn, mang trong mình những bí ẩn về lịch sử hình thành và tiến hóa của Hệ Mặt Trời, chờ đợi được khám phá.