Muối tiếng Hán là gì?

“Muối” trong Hán Ngữ và Những Gánh Muối Nặng Tình Cà Ná

Khi chạm vào hạt muối trắng tinh, ta không chỉ cảm nhận được vị mặn của biển cả mà còn là cả một nền văn hóa, một nghề truyền thống lâu đời. Muối, một gia vị không thể thiếu trong đời sống, trong tiếng Việt có nguồn gốc đa dạng, phản ánh sự giao thoa văn hóa. Và khi tìm về cội nguồn ngôn ngữ Hán Việt, “muối” được gọi là gì?

Trong Hán ngữ, “muối” có nhiều cách diễn đạt, tùy thuộc vào ngữ cảnh và sắc thái muốn truyền tải. Phổ biến nhất, chúng ta có thể dùng từ 盐 (yán). Đây là từ ngữ thông dụng, xuất hiện trong nhiều thành ngữ, cụm từ liên quan đến muối. Ví dụ, “食盐” (shí yán) nghĩa là “muối ăn”.

Tuy nhiên, sự phong phú của tiếng Hán không dừng lại ở đó. Chúng ta còn có từ 鹵 (lǔ), mang sắc thái cổ kính hơn. “Lỗ” không chỉ đơn thuần chỉ muối mà còn ám chỉ đến nước muối, dung dịch nước muối. Nó gợi nhớ đến hình ảnh những bể muối, những cánh đồng muối rộng lớn, nơi nước biển được phơi khô để kết tinh thành những hạt muối trắng ngần.

Sự giao thoa văn hóa Việt – Hán thể hiện rõ nét qua việc sử dụng từ Hán Việt “diêm” để chỉ “muối”. Chính vì vậy, người làm muối được gọi là “diêm dân”, một danh xưng quen thuộc, giản dị nhưng lại chất chứa bao nhọc nhằn, vất vả.

Nói đến diêm dân, không thể không nhắc đến những vùng muối nổi tiếng của Ninh Thuận. Từ Cà Ná với những cánh đồng muối trải dài như tấm lụa trắng xóa dưới ánh mặt trời, đến vùng biển Tri Hải – Tri Thủy hiền hòa, và khu vực Đầm Vua – Vĩnh Hy thơ mộng, tất cả đều là những “vựa muối” trù phú, nuôi sống bao thế hệ diêm dân.

Những hạt muối Cà Ná không chỉ đơn thuần là gia vị mà còn là kết tinh của mồ hôi, công sức, sự cần cù và cả tình yêu biển cả của những người diêm dân chân chất. Mỗi gánh muối nặng trĩu trên vai họ không chỉ chứa đựng vị mặn của biển mà còn là vị mặn của cuộc đời, của những khó khăn, thử thách mà họ phải vượt qua để gìn giữ nghề truyền thống của cha ông.

Vậy nên, khi nhắc đến “muối” – 盐 (yán) hoặc 鹵 (lǔ) trong Hán ngữ, hay “diêm” trong tiếng Việt, hãy nhớ đến những người diêm dân Ninh Thuận và những gánh muối nặng tình, nặng nghĩa, đã góp phần làm nên hương vị đặc trưng của vùng đất này. Họ là những người gìn giữ bản sắc văn hóa, là những chứng nhân lịch sử, và là những người con ưu tú của biển cả.