Tại sao người bị sốt rét khi đang sốt nóng cao mà người lại rét run cảm cấp?

Cơn sốt rét, một kẻ thù quái ác ẩn mình sau những cơn sốt nóng rực, thường gây ra một hiện tượng kỳ lạ: người bệnh vừa sốt cao, thân thể như thiêu đốt, lại vừa rét run dữ dội, răng đánh lập cập. Tại sao lại có sự mâu thuẫn khó hiểu này? Câu trả lời nằm ở vùng dưới đồi – trung tâm điều khiển nhiệt độ của cơ thể.

Khi ký sinh trùng sốt rét xâm nhập và phá hủy hồng cầu, chúng giải phóng ra một lượng lớn độc tố. Những độc tố này kích hoạt phản ứng viêm mạnh mẽ, dẫn đến sự tăng nhiệt độ cơ thể đột ngột, gây nên cơn sốt cao đặc trưng của bệnh. Vùng dưới đồi, giống như một người giám sát nghiêm khắc, lập tức phát hiện sự bất thường này. Nhiệt độ cơ thể vượt quá ngưỡng cho phép, báo động đỏ được kích hoạt.

Tuy nhiên, cơ chế phản ứng của vùng dưới đồi trước tình trạng quá nhiệt không đơn giản là làm giảm nhiệt độ trực tiếp. Nó hoạt động theo một cách phức tạp hơn nhiều, gây ra sự “mâu thuẫn” giữa cảm giác nóng rực và rét run. Để hạ nhiệt nhanh chóng, vùng dưới đồi ra lệnh cho cơ thể thực hiện hai hành động song song: tăng tiết mồ hôi và tăng lưu lượng máu ngoại vi.

Tăng tiết mồ hôi là một cơ chế làm mát thông thường. Tuy nhiên, việc mất nước qua da cùng với sự giãn mạch ngoại vi, làm tăng lưu lượng máu đến da, lại gây ra hiệu ứng “mất nhiệt” đột ngột. Máu chảy nhanh hơn, tỏa nhiệt ra môi trường nhanh hơn, dẫn đến sự mất nhiệt lớn. Chính sự mất nhiệt này, kết hợp với cảm giác da lạnh do máu lưu thông nhanh và sự bốc hơi mồ hôi, tạo ra cảm giác rét run dữ dội. Điều này dễ hiểu nhầm là người bệnh bị nhiễm lạnh, nhưng thực tế hoàn toàn ngược lại: họ đang cố gắng hạ nhiệt độ cơ thể đang ở mức quá cao.

Vậy nên, hiện tượng sốt cao kèm rét run trong sốt rét không phải là biểu hiện của việc nhiễm lạnh, mà là một phản ứng tự điều chỉnh nhiệt độ phức tạp, là nỗ lực cuối cùng của cơ thể để chống lại sự tấn công của ký sinh trùng. Sự hiểu biết này giúp chúng ta tránh những nhầm lẫn trong việc điều trị và quan trọng hơn hết, hiểu rõ hơn về sự tinh vi và phức tạp của cơ thể con người khi đối mặt với bệnh tật.