Thu nhập thế nào là nghèo?

Xác định ngưỡng nghèo: Không chỉ là con số 46 triệu

Tiêu chuẩn hộ nghèo giai đoạn 2021-2025, với ngưỡng thu nhập bình quân đầu người dưới 46 triệu đồng/năm, thường được hiểu đơn giản là một con số khô khan. Tuy nhiên, đằng sau con số ấy là cả một bức tranh phức tạp về nghèo đói, một thực tế xã hội cần được nhìn nhận đa chiều, không chỉ thông qua lăng kính thu nhập. 46 triệu đồng/năm, tương đương gần 4 triệu đồng/tháng, liệu có thực sự phản ánh đầy đủ hiện trạng nghèo khó của một hộ gia đình?

Câu trả lời là: không hoàn toàn. Con số này chỉ là một phần của bức tranh, một mảnh ghép trong hệ thống đánh giá phức tạp hơn nhiều. Việc bổ sung điều kiện “thiếu hụt ít nhất 3 chỉ số dịch vụ xã hội cơ bản” đã phần nào khắc phục được sự đơn giản hóa này. Nhưng chính điều này cũng đặt ra câu hỏi: những chỉ số dịch vụ xã hội cơ bản ấy là gì, và mức độ thiếu hụt được định nghĩa ra sao? Liệu một hộ gia đình có thu nhập vượt quá 46 triệu nhưng thiếu tiếp cận giáo dục, y tế chất lượng, hay thiếu nước sạch, vệ sinh môi trường, có thể được coi là không nghèo? Câu trả lời chắc chắn là không.

Nghèo không chỉ là thiếu tiền. Nó là sự thiếu hụt cơ hội, là sự hạn chế về tiếp cận các nguồn lực sống tối thiểu, là sự bất bình đẳng trong việc hưởng thụ những thành quả phát triển của xã hội. Một người dân tộc thiểu số sống ở vùng sâu, vùng xa, với thu nhập 50 triệu đồng/năm nhưng phải đối mặt với khó khăn về giao thông, y tế, giáo dục, chắc chắn sẽ có chất lượng cuộc sống thấp hơn một người ở thành phố có thu nhập 45 triệu đồng/năm với đầy đủ tiện nghi.

Do đó, 46 triệu đồng chỉ là một ngưỡng tham khảo, một điểm mốc quan trọng, nhưng không phải là thước đo duy nhất và tuyệt đối cho sự nghèo đói. Để có một bức tranh toàn cảnh, cần phải xem xét nhiều yếu tố khác: vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, cơ sở hạ tầng, mức độ tiếp cận dịch vụ xã hội, đặc điểm văn hóa, và cả những yếu tố phi vật chất như sức khỏe tinh thần, an ninh xã hội…

Tóm lại, việc định nghĩa nghèo cần vượt qua định nghĩa thuần túy về kinh tế. Con số 46 triệu đồng/năm chỉ là một phần của câu chuyện, một phần giúp chính phủ và xã hội có cái nhìn tổng quan hơn về tình trạng nghèo đói, nhưng không nên đóng khung khái niệm nghèo chỉ quanh con số này. Một cách tiếp cận toàn diện, đa chiều hơn mới có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn và giải quyết triệt để vấn đề nghèo đói một cách hiệu quả.