Việt Nam có từ bao giờ?

Việt Nam: Dòng chảy lịch sử từ tiền sử đến quốc gia hiện đại

Câu hỏi Việt Nam có từ bao giờ? tưởng chừng đơn giản nhưng lại ẩn chứa một hành trình lịch sử vô cùng dài và phức tạp. Không thể chỉ trả lời bằng một con số cụ thể, bởi Việt Nam mang nhiều ý nghĩa khác nhau: từ vùng đất sinh sống của con người, đến sự hình thành các cộng đồng, các nhà nước sơ khai, và cuối cùng là quốc gia độc lập, thống nhất như chúng ta biết ngày nay.

Nếu xét trên góc độ sự hiện diện của con người, những bằng chứng khảo cổ học không thể chối cãi đã chứng minh Việt Nam là một trong những cái nôi của loài người. Các di chỉ khảo cổ học thuộc nền văn hóa Sơn Vi ở Phú Thọ, Núi Đọ ở Thanh Hóa với niên đại khoảng 800.000 năm trước đã cho thấy dấu vết của người tiền sử sinh sống trên mảnh đất này từ thời kỳ đồ đá cũ. Họ là những cư dân đầu tiên, sử dụng công cụ thô sơ, săn bắt hái lượm và sinh tồn trong môi trường khắc nghiệt.

Tiếp nối dòng chảy thời gian, các nền văn hóa Hòa Bình, Bắc Sơn, Phùng Nguyên, Đồng Đậu, Gò Mun… nối tiếp nhau phát triển, đánh dấu những bước tiến quan trọng trong quá trình tiến hóa của con người và xã hội trên đất Việt. Đặc biệt, văn hóa Đông Sơn với trống đồng biểu tượng cho sự phát triển rực rỡ của kỹ thuật luyện kim và tổ chức xã hội, được xem là nền tảng quan trọng cho sự hình thành nhà nước Văn Lang – nhà nước đầu tiên trong lịch sử Việt Nam theo truyền thuyết.

Tuy nhiên, nhà nước Văn Lang tồn tại trong thời kỳ huyền sử, với nhiều yếu tố truyền thuyết và chưa có đầy đủ chứng cứ lịch sử xác thực. Do đó, việc xác định chính xác thời điểm ra đời của nhà nước đầu tiên trên đất Việt vẫn còn nhiều tranh cãi.

Trong suốt hơn một nghìn năm Bắc thuộc, các triều đại phong kiến phương Bắc đã cai trị và đồng hóa văn hóa Việt. Mặc dù vậy, tinh thần quật cường và khát vọng độc lập dân tộc vẫn âm ỉ cháy trong lòng người Việt, dẫn đến những cuộc khởi nghĩa liên tục chống lại ách đô hộ. Chiến thắng Bạch Đằng năm 938 của Ngô Quyền đã chấm dứt thời kỳ Bắc thuộc, mở ra kỷ nguyên độc lập tự chủ cho dân tộc.

Từ đó, các triều đại Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần, Hồ, Lê sơ, Mạc, Lê trung hưng, Tây Sơn… kế tiếp nhau dựng nước và giữ nước. Mỗi triều đại đều có những đóng góp riêng vào sự phát triển của đất nước, từ việc xây dựng thể chế chính trị, phát triển kinh tế, văn hóa, đến việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ trước những cuộc xâm lược từ bên ngoài.

Nhưng Việt Nam với tư cách là một quốc gia độc lập, thống nhất, được quốc tế công nhận, lại là một khái niệm hiện đại. Phải đến sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Việt Nam mới chính thức trở thành một quốc gia độc lập, có chủ quyền, được cộng đồng quốc tế công nhận.

Như vậy, câu trả lời cho câu hỏi Việt Nam có từ bao giờ? không phải là một mốc thời gian đơn lẻ. Nó là một quá trình lịch sử liên tục, từ sự xuất hiện của con người trên mảnh đất này cách đây hàng trăm nghìn năm, qua các giai đoạn phát triển văn hóa, hình thành nhà nước, đấu tranh giành độc lập, đến khi trở thành quốc gia Việt Nam hiện đại, độc lập, thống nhất và phát triển. Đó là một dòng chảy không ngừng, được bồi đắp bởi mồ hôi, xương máu và trí tuệ của bao thế hệ người Việt.