Kenapa ada orang yang nyetrum?

Kejutan Elektrik: Lebih daripada Sekadar Sentuhan

Kita semua pernah mengalaminya: kejutan elektrik kecil yang tiba-tiba, selalunya apabila menyentuh tombol pintu atau pemegang logam. Sensasi geli-geli yang singkat itu, yang kita kenali sebagai “nyetrum”, sebenarnya merupakan fenomena fizikal yang menarik dan boleh dijelaskan melalui prinsip-prinsip asas elektrik. Walaupun kejutan ini biasanya tidak berbahaya, ia menimbulkan persoalan: kenapa ia berlaku?

Penjelasan ringkasnya, seperti yang dinyatakan, ialah perbezaan cas elektrik di antara dua objek. Tetapi mari kita gali lebih dalam. Semua objek, termasuk badan kita sendiri, mengandungi cas elektrik – elektron, zarah subatom yang bercas negatif. Dalam keadaan normal, jumlah cas positif dan negatif seimbang, menjadikan objek tersebut neutral secara elektrik.

Namun, keseimbangan ini boleh terganggu. Geseran, misalnya, adalah penyebab utama ketidakseimbangan cas. Apabila kita berjalan di atas permaidani, geseran antara kasut kita dan permukaan permaidani menyebabkan elektron berpindah dari permaidani ke badan kita. Ini menjadikan badan kita bercas negatif – kita mempunyai lebihan elektron.

Apabila kita kemudian menyentuh objek yang bercas positif (atau kurang elektron), seperti tombol pintu logam, elektron-elektron yang berlebihan pada badan kita mengalir secara tiba-tiba ke objek itu untuk menyamakan cas. Aliran elektron ini, iaitu arus elektrik, yang kita rasa sebagai kejutan elektrik. Intensitinya bergantung kepada jumlah ketidakseimbangan cas dan rintangan objek yang disentuh. Semakin besar perbezaan cas dan semakin rendah rintangan, semakin kuat kejutannya.

Faktor-faktor lain juga boleh menyumbang kepada peningkatan risiko nyetrum. Kelembapan udara yang rendah, contohnya, boleh memudahkan pengumpulan cas statik. Justeru, kejutan elektrik lebih kerap berlaku di persekitaran yang kering. Bahan-bahan tertentu juga lebih cenderung untuk menghasilkan cas statik berbanding yang lain.

Walaupun biasanya tidak berbahaya, kejutan elektrik yang kuat boleh menyebabkan ketidakselesaan yang ketara, malah dalam kes yang jarang berlaku, boleh merbahaya jika melibatkan voltan yang tinggi. Oleh itu, pemahaman tentang punca nyetrum, iaitu ketidakseimbangan cas elektrik, membantu kita memahami dan mengurangkan risiko terkena kejutan elektrik dalam kehidupan seharian. Menggunakan pelembap udara atau menyentuh objek logam sebelum menyentuh objek lain yang berpotensi bercas boleh mengurangkan risiko. Ia adalah gambaran kecil betapa menariknya dunia elektrik dan bagaimana prinsip asasnya mempengaruhi kehidupan kita.