Ile jest samotnych matek, a ile ojców?

Samotne rodzicielstwo w Polsce: Dysproporcja między liczbą samotnych matek i ojców

Współczesna Polska, tak jak i wiele innych krajów, doświadcza zmian w strukturze rodziny. Obok tradycyjnych modeli coraz częściej spotykamy się z rodzinami niepełnymi, prowadzonymi przez jednego rodzica. Z danych z 2021 roku wynika, że blisko 2,5 miliona osób w Polsce samotnie wychowuje dzieci, co samo w sobie stanowi poważny sygnał o potrzebie analizy przyczyn i konsekwencji tego zjawiska. Jednak głębsze spojrzenie na statystyki ujawnia istotną dysproporcję: ogromną przewagę liczebną samotnych matek nad samotnymi ojcami.

Choć dokładne liczby dotyczące proporcji mogą się różnić w zależności od źródła i metodologii badań, jedno jest pewne: samotne matki stanowią zdecydowaną większość samotnych rodziców w Polsce. Ta przewaga nie jest jedynie odzwierciedleniem ogólnych tendencji demograficznych, ale także głęboko zakorzenionych uwarunkowań społecznych, kulturowych i prawnych.

Dlaczego samotnych matek jest znacznie więcej niż samotnych ojców?

Przyczyn takiego stanu rzeczy jest kilka i są one ze sobą powiązane:

• Tradycyjny podział ról płciowych: Wciąż silnie obecne w społeczeństwie przekonanie, że to matka jest głównym opiekunem dziecka, a ojciec “żywicielem rodziny”, wpływa na decyzje po rozstaniu. W wielu przypadkach, nawet przy równym zaangażowaniu obu rodziców, to matka otrzymuje główne prawo do opieki nad dzieckiem.
• Decyzje sądów opiekuńczych: Pomimo zmian w prawie i świadomości społecznej, wciąż częściej to matki otrzymują opiekę nad dziećmi po rozwodzie lub rozstaniu. Sędziowie, często nieświadomie, kierują się stereotypami i przekonaniami o naturalnych predyspozycjach matki do opieki nad dzieckiem.
• Rezygnacja ojców z walki o opiekę: Często, ze względu na brak wsparcia społecznego, prawnego czy finansowego, ojcowie rezygnują z walki o opiekę nad dzieckiem, wierząc, że ich szanse są niewielkie. Zniechęcają ich długotrwałe i kosztowne procesy sądowe.
• Pozostawienie dziecka matce po urodzeniu: Niestety, zdarzają się sytuacje, w których to ojciec decyduje się opuścić rodzinę po narodzinach dziecka, pozostawiając matkę samą z obowiązkami.
• Dłuższa średnia życia kobiet: Statystycznie kobiety żyją dłużej niż mężczyźni, co przekłada się na większą liczbę owdowiałych matek samotnie wychowujących dzieci.

Konsekwencje nierównowagi:

Przewaga liczebna samotnych matek nad samotnymi ojcami ma istotne konsekwencje społeczne i ekonomiczne. Samotne matki częściej doświadczają:

• Ubóstwa i wykluczenia społecznego: Niższe zarobki kobiet i trudności z pogodzeniem pracy zawodowej z opieką nad dzieckiem często prowadzą do trudnej sytuacji materialnej.
• Stresu i przeciążenia: Samotne matki, dźwigając na swoich barkach wszystkie obowiązki związane z wychowaniem dziecka i utrzymaniem domu, są narażone na chroniczny stres i wypalenie.
• Dyskryminacji: Wciąż spotykają się z negatywnym postrzeganiem i stygmatyzacją ze strony społeczeństwa.

Potrzeba zmiany:

Utrzymująca się dysproporcja między liczbą samotnych matek i ojców wskazuje na pilną potrzebę zmiany w postrzeganiu roli rodzica. Konieczne jest:

• Przełamywanie stereotypów dotyczących ról płciowych w opiece nad dzieckiem.
• Wzmocnienie pozycji samotnych ojców i udzielenie im wsparcia psychologicznego, prawnego i finansowego.
• Wprowadzenie zmian w prawie rodzinnym, tak aby uwzględniało ono równość praw i obowiązków obojga rodziców.
• Promowanie partnerskiego modelu rodzicielstwa po rozstaniu.

Dopiero wtedy, gdy spojrzymy na rodzicielstwo jako na wspólne zadanie, niezależnie od płci, będziemy mogli skutecznie wspierać rodziny w kryzysie i zapewnić dzieciom optymalne warunki rozwoju. Równowaga w podziale obowiązków i praw rodzicielskich to klucz do budowania bardziej sprawiedliwego i odpowiedzialnego społeczeństwa.