Jakie leki zaliczamy do neuroleptyków?

Neuroleptyki: Klasyczne rozwiązania i ich specyfika

Neuroleptyki, znane również jako leki przeciwpsychotyczne, stanowią ważną grupę farmaceutyków stosowanych w leczeniu schorzeń psychicznych, przede wszystkim schizofrenii, ale także innych zaburzeń, takich jak psychozy, mania czy ciężkie stany lękowe. Dzielimy je na dwie główne kategorie: neuroleptyki klasyczne (I generacji) oraz atypowe (II generacji). W niniejszym artykule skupimy się na pierwszej z nich, omawiając nie tylko listę leków, ale również ich specyficzne cechy działania, co pozwoli lepiej zrozumieć ich rolę w terapii.

Neuroleptyki klasyczne, wprowadzone do użytku w latach 50. XX wieku, działają głównie poprzez blokowanie receptorów dopaminy D2 w mózgu. Ten mechanizm, choć skuteczny w redukcji objawów psychotycznych, niesie ze sobą ryzyko wystąpienia specyficznych działań niepożądanych, zwanych pozapiramidowymi. Objawy te, obejmujące m.in. drżenia, sztywność mięśni, akatyzję (niepokój ruchowy) czy późne dyskinezy (mimowolne ruchy mięśni twarzy), są związane z wpływem leków na układ pozapiramidowy, kontrolujący motorykę.

Choć lista neuroleptyków klasycznych jest dość obszerna, warto przyjrzeć się kilku kluczowym przedstawicielom i ich unikalnym właściwościom:

• Chloropromazyna: Jeden z pierwszych neuroleptyków, o silnym działaniu uspokajającym i przeciwpsychotycznym. Często stosowany w ostrych stanach pobudzenia psychomotorycznego.
• Lewomepromazyna: Podobnie jak chloropromazyna, charakteryzuje się silnym działaniem sedatywnym, co sprawia, że jest użyteczna w leczeniu bezsenności u pacjentów psychiatrycznych.
• Haloperidol: Neuroleptyk o wyraźnie mniejszym działaniu uspokajającym niż chloropromazyna, za to silniej oddziałujący na objawy wytwórcze, takie jak omamy czy urojenia.
• Droperidol: Stosowany głównie w anestezjologii ze względu na swoje właściwości przeciwwymiotne i uspokajające. Rzadziej używany w psychiatrii.
• Pimozyd: Charakteryzuje się długim okresem półtrwania, co pozwala na podawanie go raz na dobę. Wykazuje specyficzne powinowactwo do receptorów D2, co minimalizuje niektóre działania niepożądane.
• Tioridazyna: Neuroleptyk o umiarkowanym działaniu przeciwpsychotycznym i stosunkowo niskim ryzyku wywołania objawów pozapiramidowych.
• Sulpiryd: Wyróżnia się selektywnym działaniem na receptory dopaminowe D2 w określonych obszarach mózgu, co przekłada się na unikalny profil terapeutyczny, obejmujący zarówno działanie przeciwpsychotyczne, jak i przeciwdepresyjne.
• Prometazyna: Chociaż strukturalnie podobna do innych neuroleptyków, prometazyna jest stosowana głównie ze względu na swoje właściwości przeciwalergiczne i przeciwhistaminowe. Jej działanie przeciwpsychotyczne jest stosunkowo słabe.

Należy pamiętać, że dobór odpowiedniego neuroleptyku zawsze powinien odbywać się pod kontrolą lekarza psychiatry. Specjalista uwzględni indywidualne potrzeby pacjenta, rodzaj i nasilenie objawów, a także potencjalne ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Samodzielne stosowanie neuroleptyków jest niedopuszczalne i może być niebezpieczne dla zdrowia.