กลวิธีในการอ่านมีกี่แบบ

กลวิธีในการอ่าน: มากกว่าแค่การกวาดสายตา

การอ่านเป็นทักษะสำคัญยิ่งต่อการเรียนรู้และการพัฒนาตนเองตลอดชีวิต แต่บ่อยครั้งที่เรามองข้ามความสำคัญของ “วิธี” ที่เราอ่าน แท้จริงแล้ว การอ่านอย่างมีประสิทธิภาพไม่ได้จำกัดอยู่แค่การกวาดสายตาไปตามตัวอักษร แต่เกี่ยวข้องกับการเลือกใช้กลวิธีที่เหมาะสมเพื่อบรรลุเป้าหมายในการอ่านแต่ละครั้ง

ข้อมูลที่มักถูกมองข้ามคือ การอ่านไม่ได้มีรูปแบบเดียวที่เหมาะสมกับทุกสถานการณ์ และการตระหนักถึงกลวิธีต่างๆ จะช่วยให้เราสามารถปรับเปลี่ยนวิธีการอ่านของเราให้เข้ากับเนื้อหา เป้าหมาย และอุปสรรคที่อาจเกิดขึ้นได้

บทความนี้จะนำเสนอแนวคิดเกี่ยวกับกลวิธีในการอ่าน โดยแบ่งออกเป็น 3 ด้านหลักๆ เพื่อให้ผู้อ่านเข้าใจและสามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ:

1. กลวิธีด้านความรู้ความคิด (Cognitive Strategies): เน้นความเข้าใจอย่างลึกซึ้ง

กลวิธีในกลุ่มนี้มุ่งเน้นไปที่การประมวลผลและทำความเข้าใจเนื้อหาที่อ่านอย่างละเอียดลึกซึ้ง เป็นพื้นฐานสำคัญของการอ่านอย่างมีประสิทธิภาพ ตัวอย่างกลวิธีในด้านนี้ได้แก่:

• การทำนาย (Predicting): ก่อนเริ่มอ่าน ลองคาดเดาเกี่ยวกับเนื้อหาที่จะปรากฏตามชื่อเรื่อง หัวข้อ หรือข้อมูลอื่นๆ ที่มี การทำนายจะช่วยกระตุ้นความสนใจและเตรียมความพร้อมทางความคิด
• การสรุปใจความสำคัญ (Summarizing): เมื่ออ่านจบแต่ละย่อหน้าหรือส่วนหนึ่งของเนื้อหา ลองสรุปใจความสำคัญด้วยคำพูดของตนเอง การสรุปจะช่วยให้เราเข้าใจและจดจำเนื้อหาได้ดีขึ้น
• การตั้งคำถาม (Questioning): ขณะที่อ่าน ให้ตั้งคำถามเกี่ยวกับเนื้อหาที่อ่าน เช่น “ทำไมถึงเป็นเช่นนั้น?” “มีหลักฐานอะไรสนับสนุน?” การตั้งคำถามจะช่วยให้เราคิดวิเคราะห์และเชื่อมโยงข้อมูลได้ดีขึ้น
• การทำความเข้าใจคำศัพท์ (Vocabulary Building): หากพบคำศัพท์ที่ไม่คุ้นเคย ให้ลองเดาความหมายจากบริบท หรือค้นหาความหมายจากพจนานุกรม การขยายคลังคำศัพท์จะช่วยให้การอ่านราบรื่นและเข้าใจเนื้อหาได้ดียิ่งขึ้น
• การจดบันทึก (Note-taking): จดบันทึกข้อมูลสำคัญ ข้อคิด หรือคำถามที่เกิดขึ้นระหว่างการอ่าน การจดบันทึกจะช่วยให้เราทบทวนและจดจำเนื้อหาได้ง่ายขึ้น

2. กลวิธีด้านอภิปัญญา (Metacognitive Strategies): ควบคุมและประเมินตนเอง

กลวิธีในกลุ่มนี้เกี่ยวข้องกับการตระหนักรู้และควบคุมกระบวนการอ่านของตนเอง การรู้จักประเมินความเข้าใจและความสามารถในการอ่านของตนเอง จะช่วยให้เราปรับปรุงวิธีการอ่านให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ตัวอย่างกลวิธีในด้านนี้ได้แก่:

• การวางแผน (Planning): ก่อนเริ่มอ่าน ให้กำหนดเป้าหมายในการอ่าน เช่น ต้องการทำความเข้าใจเนื้อหาในระดับใด หรือต้องการหาข้อมูลอะไรบ้าง การวางแผนจะช่วยให้เรามุ่งเน้นไปที่สิ่งที่สำคัญ
• การติดตาม (Monitoring): ขณะที่อ่าน ให้คอยตรวจสอบว่าเราเข้าใจเนื้อหาหรือไม่ หากพบว่ามีส่วนที่ไม่เข้าใจ ให้กลับไปอ่านทบทวน หรือค้นหาข้อมูลเพิ่มเติม
• การประเมิน (Evaluating): หลังจากอ่านจบ ให้ประเมินว่าเราบรรลุเป้าหมายในการอ่านหรือไม่ และมีส่วนใดที่ต้องปรับปรุง การประเมินจะช่วยให้เราเรียนรู้และพัฒนาทักษะการอ่านของตนเองอย่างต่อเนื่อง

3. กลวิธีด้านการชดเชย (Compensation Strategies): จัดการอุปสรรคในการอ่าน

กลวิธีในกลุ่มนี้เป็นเครื่องมือที่ใช้เมื่อเผชิญหน้ากับอุปสรรคในการอ่าน เช่น คำศัพท์ที่ไม่คุ้นเคย เนื้อหาที่ซับซ้อน หรือข้อมูลที่ไม่เพียงพอ ตัวอย่างกลวิธีในด้านนี้ได้แก่:

• การเดาความหมายจากบริบท (Guessing from Context): หากพบคำศัพท์ที่ไม่คุ้นเคย ให้ลองเดาความหมายจากประโยคหรือข้อความที่อยู่รอบข้าง
• การใช้แหล่งข้อมูลเพิ่มเติม (Using External Resources): หากเนื้อหาที่อ่านมีความซับซ้อน หรือต้องการข้อมูลเพิ่มเติม ให้ค้นหาข้อมูลจากแหล่งอื่นๆ เช่น หนังสือ อินเทอร์เน็ต หรือผู้เชี่ยวชาญ
• การอ่านซ้ำ (Rereading): หากพบว่าไม่เข้าใจเนื้อหา ให้กลับไปอ่านทบทวนอีกครั้ง อาจจะอ่านช้าลง หรือเน้นเฉพาะส่วนที่สำคัญ
• การขอความช่วยเหลือ (Seeking Help): หากไม่สามารถแก้ไขปัญหาในการอ่านได้ด้วยตนเอง ให้ขอความช่วยเหลือจากผู้อื่น เช่น ครู อาจารย์ เพื่อน หรือผู้เชี่ยวชาญ

สรุป

การอ่านอย่างมีประสิทธิภาพไม่ใช่แค่การอ่านผ่านๆ แต่เป็นการเลือกใช้กลวิธีที่เหมาะสมกับสถานการณ์ การตระหนักถึงกลวิธีด้านความรู้ความคิด อภิปัญญา และการชดเชย จะช่วยให้เราสามารถปรับเปลี่ยนวิธีการอ่านของเราให้เข้ากับเนื้อหา เป้าหมาย และอุปสรรคที่อาจเกิดขึ้นได้ ลองนำกลวิธีเหล่านี้ไปประยุกต์ใช้ในการอ่านของคุณ แล้วคุณจะพบว่าการอ่านไม่ใช่แค่การเรียนรู้ แต่เป็นการเดินทางที่สนุกและเติมเต็มศักยภาพของคุณอย่างแท้จริง