ตรวจมวลกระดูก BMD คืออะไร

การตรวจมวลกระดูก (BMD): ไขความลับความแข็งแรงของกระดูก เพื่อชีวิตที่ยืนยาวและมีคุณภาพ

กระดูกของเราไม่ได้เป็นเพียงโครงสร้างที่ค้ำจุนร่างกาย แต่เป็นอวัยวะที่มีชีวิตชีวาและเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา เหมือนกับการลงทุนที่ต้องดูแลให้ดี เพื่อผลตอบแทนในระยะยาว การตรวจมวลกระดูก (Bone Mineral Density – BMD) จึงเปรียบเสมือนการตรวจสุขภาพประจำปีของกระดูก เพื่อประเมินความแข็งแรงและป้องกันความเสี่ยงต่อภาวะกระดูกพรุน ซึ่งเป็นภัยเงียบที่คุกคามคุณภาพชีวิตของใครหลายคน

BMD คืออะไร ทำไมต้องตรวจ?

การตรวจมวลกระดูก หรือ BMD คือ การวัดความหนาแน่นของแร่ธาตุในกระดูก โดยทั่วไปมักวัดที่กระดูกสันหลังส่วนเอว (Lumbar Spine) และกระดูกสะโพก (Hip) ซึ่งเป็นบริเวณที่มักเกิดการแตกหักได้ง่ายเมื่อเกิดภาวะกระดูกพรุน ค่า BMD ที่ได้จะถูกนำไปเปรียบเทียบกับค่าปกติของคนในช่วงอายุเดียวกัน เพื่อประเมินว่ากระดูกของคุณอยู่ในสภาพใด:

• ปกติ: กระดูกมีความแข็งแรงและหนาแน่นตามเกณฑ์
• กระดูกบาง (Osteopenia): กระดูกเริ่มสูญเสียมวลและความแข็งแรง ถือเป็นสัญญาณเตือนให้ดูแลสุขภาพกระดูกอย่างใกล้ชิด
• กระดูกพรุน (Osteoporosis): กระดูกสูญเสียมวลไปมาก ทำให้กระดูกเปราะบางและเสี่ยงต่อการแตกหักได้ง่าย

ใครบ้างที่ควรเข้ารับการตรวจ BMD?

แม้ว่าทุกคนสามารถเข้ารับการตรวจ BMD ได้ แต่กลุ่มบุคคลต่อไปนี้มีความเสี่ยงสูงต่อภาวะกระดูกพรุนและควรปรึกษาแพทย์เพื่อพิจารณาการตรวจ:

• สตรีวัยหมดประจำเดือน: ระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนที่ลดลงในช่วงวัยหมดประจำเดือนส่งผลให้กระดูกสูญเสียมวลอย่างรวดเร็ว
• ผู้สูงอายุ: เมื่ออายุมากขึ้น ร่างกายจะดูดซึมแคลเซียมได้น้อยลง ทำให้กระดูกอ่อนแอลง
• ผู้ที่มีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคกระดูกพรุน: พันธุกรรมมีส่วนสำคัญต่อความแข็งแรงของกระดูก
• ผู้ที่มีโรคประจำตัวบางชนิด: เช่น โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ โรคเบาหวาน โรคต่อมไทรอยด์เป็นพิษ
• ผู้ที่ใช้ยาบางชนิดเป็นเวลานาน: เช่น สเตียรอยด์ ยากันชัก
• ผู้ที่สูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมาก หรือมีพฤติกรรมที่ส่งผลเสียต่อสุขภาพกระดูก
• ผู้ที่มีภาวะขาดแคลเซียมและวิตามินดี
• ผู้ที่มีรูปร่างผอมบาง หรือมีดัชนีมวลกาย (BMI) ต่ำ

กระบวนการตรวจ BMD เป็นอย่างไร?

การตรวจ BMD เป็นกระบวนการที่ง่าย รวดเร็ว และไม่เจ็บปวด โดยส่วนใหญ่มักใช้เทคนิค Dual-energy X-ray absorptiometry (DEXA) ซึ่งเป็นเทคโนโลยีที่ใช้รังสีเอกซ์ในปริมาณต่ำมากในการวัดความหนาแน่นของกระดูก ผู้เข้ารับการตรวจจะนอนราบลงบนเตียงตรวจ และเครื่องจะทำการสแกนบริเวณที่ต้องการวัด โดยใช้เวลาประมาณ 10-20 นาทีเท่านั้น

ข้อดีของการตรวจ BMD:

• แม่นยำ: ให้ผลการวัดที่เชื่อถือได้ ทำให้แพทย์สามารถประเมินความเสี่ยงต่อภาวะกระดูกพรุนได้อย่างถูกต้อง
• ปลอดภัย: ใช้รังสีเอกซ์ในปริมาณต่ำมาก ซึ่งไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อร่างกาย
• รวดเร็ว: ใช้เวลาในการตรวจไม่นาน
• ไม่เจ็บปวด: ไม่มีการฉีดยาหรือผ่าตัด

ดูแลกระดูกให้แข็งแรงได้อย่างไร?

การตรวจ BMD เป็นเพียงขั้นตอนแรกในการดูแลสุขภาพกระดูก การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิตก็มีความสำคัญไม่แพ้กัน:

• รับประทานอาหารที่มีแคลเซียมและวิตามินดีสูง: เช่น นม โยเกิร์ต ชีส ผักใบเขียว ปลาที่มีไขมันสูง
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ: โดยเฉพาะการออกกำลังกายแบบลงน้ำหนัก (Weight-bearing exercise) เช่น เดิน วิ่ง กระโดด ซึ่งช่วยกระตุ้นการสร้างกระดูก
• หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมาก
• ปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำเพิ่มเติม: หากคุณมีความเสี่ยงต่อภาวะกระดูกพรุน แพทย์อาจแนะนำให้รับประทานยาหรือวิตามินเสริม

สรุป:

การตรวจมวลกระดูก (BMD) เป็นเครื่องมือสำคัญในการประเมินความแข็งแรงของกระดูกและป้องกันภาวะกระดูกพรุน การดูแลสุขภาพกระดูกตั้งแต่เนิ่นๆ ด้วยการตรวจ BMD เป็นประจำ ควบคู่ไปกับการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิต จะช่วยให้คุณมีกระดูกที่แข็งแรง มีคุณภาพชีวิตที่ดี และสามารถทำกิจกรรมต่างๆ ได้อย่างเต็มที่ไปตลอดชีวิต