วัสดุห้องสมุดแบ่งตามลักษณะที่ปรากฏได้กี่ประเภทอะไรบ้าง

เปิดโลกทัศน์วัสดุห้องสมุด: มองผ่านลักษณะที่ปรากฏ

ห้องสมุด เปรียบเสมือนคลังความรู้ที่รวบรวมสรรพวิทยาการไว้มากมาย เป็นแหล่งเรียนรู้ตลอดชีวิตที่เปิดโอกาสให้ทุกคนได้เข้าถึงข้อมูลข่าวสารที่หลากหลาย แต่เคยสงสัยไหมว่าสิ่งที่อยู่ในห้องสมุดนั้น แท้จริงแล้วมีอะไรบ้าง และเราสามารถแบ่งประเภทของวัสดุเหล่านั้นได้อย่างไร?

หากเราพิจารณาจากลักษณะที่ปรากฏ หรือรูปแบบทางกายภาพของวัสดุห้องสมุด เราสามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลักๆ ได้ดังนี้:

1. วัสดุตีพิมพ์ (Printed Materials):

วัสดุตีพิมพ์ คือ สิ่งที่เราคุ้นเคยกันดีในห้องสมุด ส่วนใหญ่เป็นสิ่งที่ผลิตขึ้นด้วยกระบวนการพิมพ์ลงบนกระดาษ หรือวัสดุอื่นๆ ที่คล้ายคลึงกัน วัสดุตีพิมพ์เหล่านี้มีหลากหลายรูปแบบ ได้แก่:

• หนังสือ (Books): ถือเป็นหัวใจหลักของห้องสมุด เป็นแหล่งรวมความรู้ที่ครอบคลุมหลากหลายสาขาวิชา ทั้งเรื่องแต่ง นวนิยาย สารคดี ตำราเรียน และอื่นๆ อีกมากมาย
• นิตยสารและวารสาร (Magazines and Journals): นำเสนอข้อมูลที่ทันสมัยและเป็นปัจจุบันกว่าหนังสือ มักจะเน้นเนื้อหาเฉพาะทาง เช่น แฟชั่น เทคโนโลยี วิทยาศาสตร์ หรือศิลปะ
• หนังสือพิมพ์ (Newspapers): เป็นสื่อสิ่งพิมพ์ที่รายงานข่าวสารและเหตุการณ์ปัจจุบันที่เกิดขึ้นทั่วโลก
• จุลสาร (Pamphlets): เป็นสิ่งพิมพ์ขนาดเล็กที่มักจะให้ข้อมูลเฉพาะเรื่อง หรือเป็นเอกสารเผยแพร่ข้อมูล
• แผนที่ (Maps): แสดงภูมิประเทศ สภาพภูมิศาสตร์ หรือข้อมูลทางภูมิศาสตร์อื่นๆ
• สิ่งพิมพ์รัฐบาล (Government Publications): เป็นเอกสารที่จัดทำโดยหน่วยงานรัฐบาลต่างๆ เช่น รายงานการวิจัย กฎหมาย ประกาศ และอื่นๆ

2. วัสดุไม่ตีพิมพ์ (Non-Printed Materials):

ในยุคดิจิทัลที่เทคโนโลยีเข้ามามีบทบาทสำคัญ วัสดุห้องสมุดไม่ได้จำกัดอยู่แค่สิ่งพิมพ์อีกต่อไป วัสดุไม่ตีพิมพ์ หรือสื่ออิเล็กทรอนิกส์ ได้เข้ามาเติมเต็มและขยายขอบเขตของห้องสมุดให้กว้างขวางยิ่งขึ้น วัสดุไม่ตีพิมพ์เหล่านี้ประกอบด้วย:

• โสตทัศนวัสดุ (Audiovisual Materials): ได้แก่ ฟิล์มภาพยนตร์ วิดีโอ เทปเสียง แผ่นซีดี ดีวีดี และอื่นๆ ที่ต้องใช้อุปกรณ์พิเศษในการเปิดดูหรือฟัง
• สื่ออิเล็กทรอนิกส์ (Electronic Media): เช่น แผ่นซีดีรอม ดีวีดีรอม แฟลชไดรฟ์ และฮาร์ดไดรฟ์ ที่บรรจุข้อมูลในรูปแบบดิจิทัล
• ฐานข้อมูลออนไลน์ (Online Databases): เป็นแหล่งข้อมูลขนาดใหญ่ที่สามารถเข้าถึงได้ผ่านทางอินเทอร์เน็ต โดยมักจะรวบรวมบทความวิจัย วารสารอิเล็กทรอนิกส์ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ และข้อมูลอื่นๆ ที่เป็นประโยชน์ต่อการศึกษาค้นคว้า
• ไมโครฟิล์มและไมโครฟิช (Microfilms and Microfiches): เป็นรูปแบบการจัดเก็บข้อมูลในลักษณะภาพย่อขนาดเล็ก มักใช้สำหรับเก็บรักษาเอกสารเก่า หรือเอกสารที่มีจำนวนหน้ามาก
• เกมคอมพิวเตอร์และโปรแกรม (Computer Games and Programs): บางห้องสมุดอาจมีเกมคอมพิวเตอร์หรือโปรแกรมเพื่อการศึกษา หรือเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ในรูปแบบที่สนุกสนาน

การแบ่งประเภทวัสดุห้องสมุดตามลักษณะที่ปรากฏนี้ เป็นเพียงมุมมองหนึ่งในการทำความเข้าใจถึงความหลากหลายของทรัพยากรที่ห้องสมุดมีอยู่ การรู้จักประเภทของวัสดุต่างๆ จะช่วยให้เราสามารถเข้าถึงและใช้ประโยชน์จากห้องสมุดได้อย่างเต็มศักยภาพ เพื่อเปิดโลกแห่งการเรียนรู้และพัฒนาตนเองอย่างไม่สิ้นสุด