ทฤษฎีทางการพยาบาลมี กี่ ทฤษฎี

การจำแนกทฤษฎีการพยาบาล: มากกว่าแค่สามระดับ

บทความมากมายกล่าวถึงการจำแนกทฤษฎีการพยาบาลเป็นสามระดับหลัก คือ ระดับสูง ระดับกลาง และระดับปฏิบัติ แม้ว่าการแบ่งระดับนี้จะเป็นประโยชน์ในการทำความเข้าใจความซับซ้อนของทฤษฎี แต่การระบุจำนวนทฤษฎีการพยาบาลที่ “มี” นั้นเป็นเรื่องยากและไม่สามารถให้คำตอบที่ตายตัวได้ เพราะแท้จริงแล้วมีทฤษฎีการพยาบาลจำนวนมากมาย และยังคงมีการพัฒนาและปรับปรุงอยู่ตลอดเวลา การแบ่งระดับจึงเป็นเพียงเครื่องมือในการจัดกลุ่ม ไม่ใช่การนับจำนวนทฤษฎีโดยตรง

การแบ่งเป็นสามระดับดังกล่าว มักเน้นองค์ประกอบสำคัญสี่ประการ นั่นคือ บุคคล สภาพแวดล้อม สุขภาพ และการพยาบาล ซึ่งเป็นพื้นฐานในการพัฒนาแนวทางการดูแลผู้ป่วยแบบองค์รวม อย่างไรก็ตาม แต่ละทฤษฎีจะให้ความสำคัญกับองค์ประกอบเหล่านี้แตกต่างกันไป บางทฤษฎีอาจเน้นความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลกับสภาพแวดล้อม บางทฤษฎีอาจให้ความสำคัญกับกระบวนการทางชีวภาพ ขณะที่บางทฤษฎีอาจเน้นมิติทางจิตวิทยาหรือสังคม

ระดับสูง (Grand Theory): เป็นทฤษฎีที่มีขอบเขตกว้าง ครอบคลุมหลักการพื้นฐานและแนวคิดทั่วไปเกี่ยวกับการพยาบาล มักเป็นนามธรรมและยากต่อการนำไปใช้ในทางปฏิบัติโดยตรง ตัวอย่างเช่น ทฤษฎีการปรับตัวของซิบอร์ก (Sister Callista Roy’s Adaptation Model) ที่อธิบายถึงการปรับตัวของมนุษย์ต่อการเปลี่ยนแปลงต่างๆ หรือทฤษฎีความต้องการของมาสโลว์ (Maslow’s Hierarchy of Needs) ที่ใช้เป็นพื้นฐานในการพิจารณาความต้องการของผู้ป่วย

ระดับกลาง (Middle-Range Theory): เป็นทฤษฎีที่มีขอบเขตจำกัดกว่า เน้นเฉพาะด้านหรือประเด็นสำคัญบางประการของการพยาบาล สามารถนำไปใช้ในการวิจัยและการปฏิบัติได้ง่ายกว่าทฤษฎีระดับสูง ตัวอย่างเช่น ทฤษฎีการดูแลเอาใจใส่ของเลอนิงเนอร์ (Madeleine Leininger’s Culture Care Theory) ที่เน้นความสำคัญของวัฒนธรรมในการดูแลผู้ป่วย หรือทฤษฎีการควบคุมความเจ็บปวดของโนวัค (Margaret Novak’s Theory of Pain Management)

ระดับปฏิบัติ (Practice Theory): เป็นทฤษฎีที่เน้นการนำไปใช้ในทางปฏิบัติโดยตรง มักเป็นแนวทางหรือแบบจำลองในการแก้ปัญหาเฉพาะด้าน มีความเฉพาะเจาะจงและสามารถวัดผลได้ ตัวอย่างเช่น แนวทางการจัดการแผล หรือแบบจำลองการดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวาน

สรุปได้ว่า แทนที่จะถามว่ามีทฤษฎีการพยาบาลกี่ทฤษฎี เราควรเน้นความเข้าใจในความหลากหลายและความซับซ้อนของทฤษฎีเหล่านั้น การเลือกใช้ทฤษฎีที่เหมาะสมจะขึ้นอยู่กับบริบท สถานการณ์ และความต้องการของผู้ป่วยแต่ละราย การศึกษาและทำความเข้าใจทฤษฎีการพยาบาลต่างๆ จึงมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการพัฒนาคุณภาพการดูแลผู้ป่วยให้ดียิ่งขึ้น