ลักษณะเสียงมีอะไรบ้าง

ลักษณะเสียงที่หลากหลาย : มากกว่าแค่ดังหรือเบา

เรามักคุ้นเคยกับการรับรู้เสียงเพียงแค่ “ดัง” หรือ “เบา” แต่แท้จริงแล้ว ลักษณะของเสียงนั้นซับซ้อนกว่านั้นมาก การแยกแยะเสียงต่างๆ ได้อย่างแม่นยำนั้น อาศัยการรับรู้ถึงองค์ประกอบหลักๆ อย่างน้อยสามประการที่ทำงานร่วมกันอย่างลงตัว ซึ่งจะทำให้เราสามารถแยกแยะเสียงของเพื่อน เสียงดนตรี หรือแม้แต่เสียงธรรมชาติต่างๆ ได้อย่างชัดเจน

องค์ประกอบสำคัญประการแรกคือ ความถี่ (Frequency) ความถี่ของเสียงวัดเป็นหน่วยเฮิรตซ์ (Hz) และบ่งบอกถึง ระดับเสียงสูงต่ำ เสียงที่มีความถี่สูงจะมีระดับเสียงสูง เช่น เสียงแหลมของขลุ่ย ในขณะที่เสียงที่มีความถี่ต่ำจะมีระดับเสียงต่ำ เช่น เสียงทุ้มของเครื่องทรัมเป็ต การแปรเปลี่ยนความถี่อย่างต่อเนื่องทำให้เกิดเสียงดนตรีที่ไพเราะและมีจังหวะ ความแตกต่างของความถี่นี้เองที่ทำให้เราสามารถแยกแยะเสียงคนพูด เสียงสัตว์ หรือเสียงเครื่องดนตรีต่างๆ ได้

ถัดมาคือ ความเข้ม (Intensity) ซึ่งวัดเป็นหน่วยเดซิเบล (dB) และบ่งบอกถึง ความดังเบา ของเสียง เสียงที่มีความเข้มสูงจะดัง เช่น เสียงเครื่องบินเจ็ท ส่วนเสียงที่มีความเข้มต่ำจะเบา เช่น เสียงกระซิบ ความเข้มของเสียงไม่เพียงแต่ขึ้นอยู่กับแหล่งกำเนิดเสียงเท่านั้น แต่ยังขึ้นอยู่กับระยะห่างระหว่างผู้ฟังกับแหล่งกำเนิดเสียงด้วย ยิ่งใกล้แหล่งกำเนิดเสียงมากเท่าไหร่ ความเข้มก็จะยิ่งสูงขึ้นเท่านั้น

องค์ประกอบสุดท้ายที่สำคัญไม่แพ้กันคือ โทนเสียง (Timbre) หรือที่บางครั้งเรียกว่า สีเสียง (Tone color) นี่คือสิ่งที่ทำให้เราสามารถแยกแยะเสียงที่มีความถี่และความเข้มเท่ากัน แต่เกิดจากแหล่งกำเนิดเสียงที่แตกต่างกัน โทนเสียงสะท้อนถึง ลักษณะเฉพาะ ของเสียงนั้นๆ เช่น เสียงหวานใสของนักร้องหญิง เสียงทุ้มแหบของนักร้องชาย หรือเสียงกังวานของระฆัง โทนเสียงเกิดจากการรวมกันของความถี่ต่างๆ ที่เรียกว่า ฮาร์โมนิกส์ (Harmonics) ซึ่งเป็นเสียงที่มีความถี่เป็นทวีคูณของความถี่พื้นฐาน ลักษณะและความเข้มของฮาร์โมนิกส์เหล่านี้จะแตกต่างกันไปในแต่ละแหล่งกำเนิดเสียง จึงทำให้เกิดโทนเสียงที่หลากหลายและมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว

ดังนั้น การรับรู้เสียงจึงไม่ใช่เรื่องง่ายๆ เพียงแค่การได้ยินเสียงดังหรือเสียงเบา แต่เป็นการประมวลผลข้อมูลที่ซับซ้อน ซึ่งประกอบด้วยความถี่ ความเข้ม และโทนเสียง ซึ่งทำงานประสานกันอย่างลงตัว ทำให้เราสามารถสัมผัสกับโลกแห่งเสียงอันหลากหลายและน่าทึ่งได้อย่างเต็มที่