Document Against Payment คืออะไร

D/P (Document Against Payment): กลไกการชำระเงินระหว่างประเทศที่สร้างสมดุลระหว่างผู้ซื้อและผู้ขาย

ในการค้าระหว่างประเทศ หนึ่งในความท้าทายสำคัญคือความไว้วางใจระหว่างผู้ซื้อและผู้ขายที่อยู่ต่างแดนและอาจไม่เคยรู้จักกันมาก่อน ผู้ขายย่อมกังวลว่าจะไม่ได้รับเงินค่าสินค้าหลังจากส่งมอบไปแล้ว ในขณะที่ผู้ซื้อก็ต้องการความมั่นใจว่าสินค้าที่สั่งซื้อนั้นมีอยู่จริงและตรงตามข้อตกลงก่อนที่จะชำระเงิน D/P (Document Against Payment) หรือ “เอกสารแลกเงิน” จึงถูกนำมาใช้เป็นกลไกสำคัญในการสร้างสมดุลและลดความเสี่ยงให้กับทั้งสองฝ่าย

D/P คืออะไร?

D/P คือวิธีการชำระเงินสำหรับการค้าระหว่างประเทศที่ ผู้ขายจะมอบเอกสารสำคัญในการรับสินค้า (เช่น ใบตราส่งสินค้า, ใบกำกับสินค้า, ใบรับรองแหล่งกำเนิดสินค้า) ให้แก่ผู้ซื้อผ่านธนาคารตัวแทน ก็ต่อเมื่อผู้ซื้อได้ชำระเงินค่าสินค้าตามที่ตกลงกันไว้แล้วเท่านั้น

กระบวนการทำงานของ D/P โดยทั่วไป:

1. ข้อตกลง: ผู้ซื้อและผู้ขายตกลงที่จะใช้วิธีการชำระเงินแบบ D/P
2. การจัดส่งสินค้า: ผู้ขายทำการจัดส่งสินค้าตามข้อตกลง
3. การส่งเอกสาร: ผู้ขายส่งเอกสารสำคัญในการรับสินค้าไปยังธนาคารของผู้ขาย (Remitting Bank) พร้อมคำสั่งให้ธนาคารเรียกเก็บเงินจากผู้ซื้อ
4. การแจ้งเตือน: ธนาคารของผู้ขายส่งเอกสารไปยังธนาคารของผู้ซื้อ (Collecting Bank) พร้อมแจ้งเตือนให้ผู้ซื้อชำระเงิน
5. การชำระเงิน: ผู้ซื้อตรวจสอบเอกสาร หากถูกต้องและตรงตามข้อตกลง จะชำระเงินให้กับธนาคารของผู้ซื้อ
6. การส่งมอบเอกสาร: ธนาคารของผู้ซื้อส่งมอบเอกสารสำคัญในการรับสินค้าให้แก่ผู้ซื้อ
7. การรับสินค้า: ผู้ซื้อนำเอกสารไปรับสินค้าที่ท่าเรือหรือสถานที่ที่ตกลงกันไว้
8. การโอนเงิน: ธนาคารของผู้ซื้อโอนเงินให้กับธนาคารของผู้ขาย เพื่อส่งต่อไปยังผู้ขาย

ข้อดีของ D/P:

• สำหรับผู้ขาย:
  • ลดความเสี่ยง: มั่นใจว่าจะได้รับเงินค่าสินค้าก่อนที่ผู้ซื้อจะได้รับเอกสารสำคัญในการรับสินค้า ทำให้ลดความเสี่ยงของการไม่ได้รับชำระเงิน
  • ควบคุมสินค้า: จนกว่าจะได้รับเงิน ผู้ขายยังคงควบคุมเอกสารและกรรมสิทธิ์ในสินค้า
• สำหรับผู้ซื้อ:
  • มั่นใจในสินค้า: สามารถตรวจสอบเอกสารที่เกี่ยวข้องกับสินค้าก่อนชำระเงิน ทำให้มั่นใจว่าสินค้ามีอยู่จริงและเป็นไปตามข้อตกลง
  • ลดความเสี่ยงการฉ้อโกง: ลดความเสี่ยงที่จะถูกหลอกลวง เนื่องจากต้องชำระเงินก่อนจึงจะได้รับเอกสารในการรับสินค้า

ข้อเสียของ D/P:

• สำหรับผู้ขาย:
  • ความเสี่ยงด้านการปฏิเสธการชำระเงิน: หากผู้ซื้อไม่ชำระเงิน ผู้ขายจะต้องรับผิดชอบค่าใช้จ่ายในการจัดการสินค้าคืน
  • ต้นทุนที่สูงขึ้น: อาจมีค่าธรรมเนียมที่เกี่ยวข้องกับการใช้บริการของธนาคาร
• สำหรับผู้ซื้อ:
  • ต้องชำระเงินก่อนรับสินค้า: ไม่สามารถตรวจสอบสภาพสินค้าจริงก่อนชำระเงินได้
  • ความเสี่ยงด้านคุณภาพสินค้า: แม้ว่าเอกสารจะถูกต้อง แต่คุณภาพสินค้าอาจไม่เป็นไปตามที่คาดหวัง

D/P เหมาะกับใคร?

D/P เหมาะสำหรับ:

• ผู้ขายที่ต้องการลดความเสี่ยง: โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการทำธุรกิจกับผู้ซื้อรายใหม่หรือผู้ซื้อที่ไม่คุ้นเคย
• ผู้ซื้อที่ต้องการความมั่นใจ: โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการสั่งซื้อสินค้าจำนวนมากหรือสินค้าที่มีมูลค่าสูง
• การค้าระหว่างประเทศที่มีความเสี่ยงปานกลาง: D/P เป็นทางเลือกที่อยู่ระหว่างการชำระเงินล่วงหน้า (Advance Payment) ซึ่งมีความเสี่ยงสูงสำหรับผู้ซื้อ และ Letter of Credit (L/C) ซึ่งมีความซับซ้อนและมีค่าใช้จ่ายสูง

สรุป:

D/P เป็นกลไกการชำระเงินระหว่างประเทศที่ได้รับความนิยม เนื่องจากสามารถสร้างสมดุลระหว่างความต้องการของผู้ซื้อและผู้ขาย โดยลดความเสี่ยงให้กับผู้ขายและเพิ่มความมั่นใจให้กับผู้ซื้อในการได้รับสินค้าตามที่สั่งซื้อ อย่างไรก็ตาม การเลือกใช้วิธีการชำระเงินแบบ D/P ควรพิจารณาถึงปัจจัยต่างๆ เช่น ความสัมพันธ์ระหว่างผู้ซื้อและผู้ขาย ความเสี่ยงของสินค้า และค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้การทำธุรกรรมเป็นไปอย่างราบรื่นและประสบความสำเร็จ