นิทานตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 มีความหมายว่าอย่างไร

นิทาน : เรื่องเล่าที่สอนใจ

คำว่า “นิทาน” ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 นั้น หมายถึง เรื่องราวที่แต่งขึ้นเพื่อถ่ายทอดค่านิยม จริยธรรม หรือความรู้ โดยอาศัยตัวละครและเหตุการณ์ต่างๆ ซึ่งการใช้คำว่า “แต่งขึ้น” นี้ บ่งบอกว่านิทานไม่ได้เป็นเรื่องจริง แต่เป็นผลผลิตจากจินตนาการของผู้แต่ง

จุดประสงค์หลักของนิทานคือการสอนใจ โดยผ่านตัวละครและเหตุการณ์ที่สร้างสรรค์ขึ้น เช่น นิทานอีสป ซึ่งเป็นนิทานสัญลักษณ์จากประเทศกรีก ที่ใช้ตัวละครสัตว์ในการถ่ายทอดข้อคิดหรือคำสอนทางจริยธรรม เช่น นิทานเรื่อง “หมาป่ากับลูกแกะ” ที่สอนให้รู้จักความซื่อสัตย์ หรือ นิทานชาดก ซึ่งเป็นนิทานที่เล่าถึงชาติกำเนิดและการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า ซึ่งมักเน้นเรื่องการทำความดี การหลีกเลี่ยงความชั่ว และการฝึกฝนจิตใจ

นอกจากนี้ นิทานยังสามารถเป็นเครื่องมือถ่ายทอดความรู้ เช่น นิทานพื้นบ้าน ซึ่งมักเล่าเรื่องราวเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม หรือภูมิศาสตร์ของท้องถิ่น เช่น นิทานพื้นบ้านของไทย ที่มักเกี่ยวข้องกับเรื่องราวของพระพุทธศาสนา ความเชื่อเกี่ยวกับเทวดา และการดำเนินชีวิตในสังคมไทย

นิทานจึงเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมและสังคมมานาน เป็นเสมือนสะพานเชื่อมโยงระหว่างคนรุ่นก่อนและคนรุ่นหลัง ผ่านเรื่องราวที่น่าสนใจ ตัวละครที่น่าจดจำ และข้อคิดที่เป็นประโยชน์ ทำให้ นิทานยังคงได้รับความนิยม และมีบทบาทสำคัญในการสร้างสรรค์จิตใจ และพัฒนาสังคม ตลอดจนการถ่ายทอดมรดกทางวัฒนธรรม จากรุ่นสู่รุ่น