ทําไมอยู่ๆ ตัวถึงเหลือง

เมื่อร่างกายส่งสัญญาณ: ทำไมผิวถึงเหลือง?

การสังเกตเห็นสีผิวเปลี่ยนไปเป็นสีเหลืองนั้น เป็นสัญญาณเตือนที่ไม่ควรมองข้าม หลายคนอาจเคยพบเห็นอาการผิวเหลืองในตัวเองหรือคนใกล้ชิด แต่กว่าจะหาสาเหตุที่แท้จริงได้ ก็ต้องทำความเข้าใจกับกลไกภายในร่างกายเสียก่อน เพราะสีเหลืองที่ปรากฏนั้นไม่ใช่สีผิวเปลี่ยนไปโดยตรง หากแต่เป็นผลมาจากการสะสมของสารสีเหลืองชนิดหนึ่งที่ชื่อว่า บิลิรูบิน (Bilirubin)

บิลิรูบินเป็นสารสีเหลืองที่เกิดจากการสลายตัวของฮีโมโกลบิน โปรตีนที่ทำหน้าที่ลำเลียงออกซิเจนในเม็ดเลือดแดง เมื่อเม็ดเลือดแดงหมดอายุขัย ตับจะทำหน้าที่สลายฮีโมโกลบินและแปรรูปบิลิรูบินให้เป็นสารละลายน้ำได้ จากนั้นจึงขับออกทางอุจจาระ หากกระบวนการนี้ผิดปกติ บิลิรูบินจะสะสมในกระแสเลือดและส่งผลให้ผิวหนังและตาขาวเปลี่ยนเป็นสีเหลือง อาการนี้เรียกว่า ดีซ่าน (Jaundice)

สาเหตุที่ทำให้เกิดดีซ่านนั้นมีหลายประการ แบ่งได้หลักๆ เป็น 3 กลุ่มใหญ่:

1. การสลายเม็ดเลือดแดงมากเกินไป (Pre-hepatic Jaundice): ภาวะนี้เกิดจากการสลายตัวของเม็ดเลือดแดงเร็วกว่าที่ตับจะสามารถแปรรูปบิลิรูบินได้ทัน อาจเกิดจากโรคโลหิตจางบางชนิด เช่น โรคธาลัสซีเมีย โรคเกล็ดเลือดผิดปกติ หรือจากการติดเชื้อบางชนิด

2. ปัญหาที่ตับ (Hepatic Jaundice): เป็นกลุ่มสาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุด เกิดจากตับทำงานผิดปกติ ไม่สามารถแปรรูปบิลิรูบินได้อย่างมีประสิทธิภาพ สาเหตุอาจมาจากโรคตับอักเสบ ตับแข็ง มะเร็งตับ หรือผลข้างเคียงจากการใช้ยาบางชนิด

3. การอุดตันของท่อน้ำดี (Post-hepatic Jaundice): เกิดจากการอุดตันของท่อน้ำดี ซึ่งเป็นทางผ่านของบิลิรูบินจากตับไปสู่ลำไส้ สาเหตุอาจมาจากนิ่วในถุงน้ำดี มะเร็งตับอ่อน หรือการอักเสบของท่อน้ำดี

นอกจากสีเหลืองของผิวหนังและตาขาวแล้ว อาการอื่นๆ ที่อาจพบร่วมได้แก่ อุจจาระสีซีด ปัสสาวะสีเข้ม คันผิวหนัง ปวดท้อง และคลื่นไส้อาเจียน หากมีอาการเหล่านี้ร่วมด้วย ควรไปพบแพทย์โดยเร็วที่สุด

การวินิจฉัยหาสาเหตุ ของดีซ่านนั้นจำเป็นต้องอาศัยการตรวจร่างกาย การตรวจเลือด และอาจต้องทำการตรวจเพิ่มเติม เช่น อัลตราซาวนด์ ซีทีสแกน หรือการตรวจชิ้นเนื้อ เพื่อให้ได้การวินิจฉัยที่แม่นยำและวางแผนการรักษาได้อย่างเหมาะสม การรักษาจะขึ้นอยู่กับสาเหตุของดีซ่าน อาจรวมถึงการใช้ยา การผ่าตัด หรือการรักษาแบบประคับประคอง

การป้องกัน แม้ว่าจะไม่สามารถป้องกันดีซ่านได้ทั้งหมด แต่การดูแลสุขภาพที่ดี เช่น การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ การออกกำลังกายสม่ำเสมอ และการหลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ ล้วนเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยลดความเสี่ยง การตรวจสุขภาพประจำปี รวมถึงการตรวจตับ ก็ช่วยให้สามารถตรวจพบและรักษาโรคได้อย่างทันท่วงที ก่อนที่จะเกิดภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง

อย่ามองข้ามสัญญาณที่ร่างกายส่งมา หากสังเกตเห็นว่าผิวเหลืองผิดปกติ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยอย่างละเอียด เพราะการรักษาที่ทันท่วงทีจะช่วยลดความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนและนำไปสู่การฟื้นตัวได้อย่างรวดเร็ว