ภูมิคุ้มกันแบบรับมาคืออะไร

ภูมิคุ้มกันรับมา: เกราะป้องกันที่ได้รับมอบต่อ

มนุษย์เรามีระบบภูมิคุ้มกันที่ซับซ้อนเพื่อต่อสู้กับเชื้อโรคต่างๆ แต่รู้หรือไม่ว่า นอกจากการสร้างภูมิคุ้มกันเองแล้ว เรายังสามารถได้รับภูมิคุ้มกันมาจากแหล่งอื่นได้อีกด้วย นั่นคือ “ภูมิคุ้มกันรับมา” (Passive Immunity) ซึ่งเป็นกลไกสำคัญที่ช่วยปกป้องเราจากการติดเชื้อ โดยเฉพาะในช่วงที่ร่างกายยังไม่สามารถสร้างภูมิคุ้มกันได้เองอย่างเต็มที่ หรือเมื่อเผชิญกับเชื้อโรคที่มีความรุนแรงสูง

ภูมิคุ้มกันรับมาแตกต่างจากภูมิคุ้มกันสร้างเอง (Active Immunity) อย่างสิ้นเชิง ภูมิคุ้มกันสร้างเองเกิดขึ้นเมื่อร่างกายได้สัมผัสกับเชื้อโรคหรือแอนติเจน แล้วสร้างแอนติบอดีขึ้นมาต่อสู้เอง ทำให้เกิดการสร้างความจำภูมิคุ้มกัน และปกป้องเราได้ในระยะยาว แต่ภูมิคุ้มกันรับมานั้นเป็นการได้รับแอนติบอดีสำเร็จรูปจากแหล่งภายนอก โดยไม่ต้องผ่านกระบวนการสร้างแอนติบอดีเอง ทำให้การป้องกันเกิดขึ้นได้อย่างรวดเร็ว แต่จะคงอยู่ได้เพียงระยะเวลาสั้นๆ

ภูมิคุ้มกันรับมาสามารถเกิดขึ้นได้สองทางหลัก คือ:

1. ภูมิคุ้มกันรับมาตามธรรมชาติ (Naturally Acquired Passive Immunity): เป็นการได้รับแอนติบอดีจากมารดา โดยผ่านทาง:

• รก: ระหว่างตั้งครรภ์ แอนติบอดีจากมารดาจะผ่านรกไปยังทารกในครรภ์ ให้การปกป้องทารกจากเชื้อโรคต่างๆ ในช่วงแรกเกิด ซึ่งเป็นช่วงที่ระบบภูมิคุ้มกันของทารกยังพัฒนาไม่สมบูรณ์
• น้ำนมแม่: น้ำนมแม่อุดมไปด้วยแอนติบอดี โดยเฉพาะ IgA ซึ่งช่วยปกป้องระบบทางเดินอาหารของทารกจากการติดเชื้อ และเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันของทารกให้แข็งแรง

2. ภูมิคุ้มกันรับมาจากการกระตุ้น (Artificially Acquired Passive Immunity): เป็นการได้รับแอนติบอดีที่ผลิตขึ้นในห้องปฏิบัติการ เช่น:

• การฉีดแอนติบอดี: ใช้ในกรณีที่ผู้ป่วยมีการติดเชื้อรุนแรง หรือมีภาวะเสี่ยงต่อการติดเชื้อสูง เช่น โรคพิษสุนัขบ้า โรคตับอักเสบ หรือโรคอื่นๆ ที่ต้องการการป้องกันอย่างรวดเร็ว การฉีดแอนติบอดีจะช่วยลดความรุนแรงของโรค และลดอัตราการเสียชีวิตได้

แม้ว่าภูมิคุ้มกันรับมาจะให้การป้องกันที่รวดเร็ว แต่ก็มีข้อจำกัดคือ ภูมิคุ้มกันจะคงอยู่ได้เพียงระยะเวลาจำกัด ไม่ก่อให้เกิดความจำภูมิคุ้มกัน และร่างกายจะไม่สามารถสร้างแอนติบอดีต่อต้านเชื้อโรคนั้นได้เองในอนาคต ดังนั้น การสร้างภูมิคุ้มกันสร้างเองผ่านการฉีดวัคซีนจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง เพื่อสร้างการป้องกันในระยะยาวและครอบคลุม

สรุปแล้ว ภูมิคุ้มกันรับมาเป็นกลไกสำคัญที่ช่วยปกป้องเราจากการติดเชื้อ โดยเฉพาะในช่วงที่ระบบภูมิคุ้มกันยังไม่แข็งแรง หรือเมื่อต้องเผชิญกับเชื้อโรคที่มีความรุนแรง การเข้าใจกลไกของภูมิคุ้มกันรับมาช่วยให้เราสามารถใช้ประโยชน์จากกลไกนี้เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการป้องกันโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ และควรคำนึงถึงความสำคัญของการสร้างภูมิคุ้มกันสร้างเองควบคู่ไปด้วย เพื่อสุขภาพที่ดีในระยะยาว