เม็ดมะม่วงหิมพานต์อยู่ในตระกูลถั่วไหม

ไขข้อสงสัย: เม็ดมะม่วงหิมพานต์…ถั่วจริงหรือหลอก?

หลายครั้งที่เรามักเห็นเม็ดมะม่วงหิมพานต์วางเคียงข้างถั่วชนิดต่างๆ ในร้านค้า หรือถูกนำไปเป็นส่วนผสมในขนมขบเคี้ยวที่รวมถั่วหลากชนิด จนอาจทำให้เกิดความเข้าใจผิดว่าเม็ดมะม่วงหิมพานต์ก็คือถั่วชนิดหนึ่ง แต่ความจริงแล้ว เม็ดมะม่วงหิมพานต์ไม่ได้อยู่ในตระกูลถั่วอย่างที่เราคุ้นเคย

คำตอบสั้นๆ คือ ไม่ใช่ครับ เม็ดมะม่วงหิมพานต์ไม่ได้จัดอยู่ในตระกูลถั่ว (Leguminosae หรือ Fabaceae) ซึ่งเป็นตระกูลของพืชที่เราคุ้นเคยกันดี เช่น ถั่วลิสง ถั่วเขียว ถั่วแดง หรือถั่วเหลือง พืชในตระกูลถั่วเหล่านี้มีลักษณะเด่นคือ ผลของมันจะอยู่ในฝัก และมีรากที่มีปมซึ่งอาศัยอยู่ร่วมกับแบคทีเรียที่ตรึงไนโตรเจนจากอากาศได้

แต่เม็ดมะม่วงหิมพานต์กลับอยู่ในตระกูลที่แตกต่างอย่างสิ้นเชิง นั่นคือ Anacardiaceae ซึ่งเป็นตระกูลเดียวกับพืชที่เราคุ้นเคยกันดีเช่นกัน นั่นก็คือ มะม่วง และแม้กระทั่งต้นรัก (ที่ให้น้ำยางสีขาว)

ความคล้ายคลึงกับถั่วที่ทำให้เกิดความเข้าใจผิดนั้น ส่วนหนึ่งอาจมาจากรูปทรงของเม็ดมะม่วงหิมพานต์ที่คล้ายกับถั่วบางชนิด และการที่เรามักบริโภคเม็ดมะม่วงหิมพานต์ในลักษณะเดียวกับถั่ว คือการนำไปอบ คั่ว หรือทอด เพื่อเป็นของว่าง แต่ในเชิงโครงสร้างทางพฤกษศาสตร์แล้ว เม็ดมะม่วงหิมพานต์มีความแตกต่างจากถั่วอย่างสิ้นเชิง

เพื่อให้เห็นภาพชัดเจน ลองจินตนาการถึงต้นมะม่วงที่เราคุ้นเคย เม็ดมะม่วงหิมพานต์ก็เหมือนกับผลไม้ที่ติดอยู่กับต้นมะม่วง เพียงแต่ผลของมันมีลักษณะพิเศษคือ มีส่วนที่เรียกว่า ผลเทียม ซึ่งมีลักษณะคล้ายลูกแพร์ มีสีแดงหรือเหลือง และมีรสเปรี้ยวอมหวาน ส่วน ผลจริง คือส่วนที่เราเรียกว่าเม็ดมะม่วงหิมพานต์ ซึ่งติดอยู่บริเวณปลายของผลเทียม

ดังนั้น การจำแนกประเภทพืชจึงไม่ได้พิจารณาจากแค่รูปลักษณ์ภายนอกหรือวิธีการบริโภคเพียงอย่างเดียว แต่ต้องพิจารณาถึงโครงสร้างภายในและลักษณะทางพันธุกรรมด้วย การที่เม็ดมะม่วงหิมพานต์อยู่ในตระกูล Anacardiaceae ก็หมายความว่า มันมีความสัมพันธ์ทางสายเลือดกับมะม่วงและพืชอื่นๆ ในตระกูลเดียวกันมากกว่าที่จะเป็นญาติกับถั่วต่างๆ

สรุปได้ว่า เม็ดมะม่วงหิมพานต์ไม่ใช่ถั่ว แม้ว่าเราจะบริโภคในลักษณะคล้ายคลึงกันก็ตาม ความแตกต่างทางพฤกษศาสตร์นี้เป็นสิ่งสำคัญที่ควรทำความเข้าใจ เพื่อไม่ให้เกิดความเข้าใจผิดในการจำแนกประเภทพืช และเพื่อให้เราได้รู้จักกับความหลากหลายของพืชพรรณในโลกของเรามากยิ่งขึ้น