เหตุใดหมู่เลือด O จึงให้เลือดแก่หมู่เลือดอื่นได้ทุกหมู่แต่รับเลือดได้เฉพาะหมู่เลือดของตัวเองเท่านั้น

ไขปริศนาหมู่เลือด O: ผู้ให้ใจกว้าง…ผู้รับจำกัด

หมู่เลือด O มักถูกเรียกว่าเป็น “ผู้ให้สากล” ในวงการแพทย์ ด้วยความสามารถในการบริจาคโลหิตให้แก่ผู้ที่มีหมู่เลือดใดก็ได้ ไม่ว่าจะเป็น A, B, AB หรือ O เอง อย่างไรก็ตาม ความใจกว้างนี้กลับสวนทางกับความสามารถในการรับโลหิต เพราะคนที่มีหมู่เลือด O สามารถรับเลือดได้เฉพาะจากผู้ที่มีหมู่เลือด O ด้วยกันเท่านั้น ปรากฏการณ์นี้มีเบื้องหลังทางวิทยาศาสตร์ที่น่าสนใจ ซึ่งไม่ได้ซับซ้อนอย่างที่คิด

หัวใจสำคัญของเรื่องนี้อยู่ที่ “แอนติเจน” และ “แอนติบอดี” ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญของระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายเรา แอนติเจนเปรียบเสมือนป้ายชื่อที่ติดอยู่บนผิวเม็ดเลือดแดง โดยมีแอนติเจนหลักอยู่ 2 ชนิด คือ แอนติเจน A และแอนติเจน B คนที่มีหมู่เลือด A จะมีแอนติเจน A, คนที่มีหมู่เลือด B จะมีแอนติเจน B, คนที่มีหมู่เลือด AB จะมีทั้งแอนติเจน A และ B ส่วนคนที่มีหมู่เลือด O นั้น “ไม่มี” แอนติเจนทั้งสองชนิดนี้เลย

ในทางกลับกัน แอนติบอดีเป็นเหมือนทหารคอยตรวจจับสิ่งแปลกปลอมในร่างกาย เมื่อร่างกายพบเจอแอนติเจนที่ไม่คุ้นเคย ก็จะสร้างแอนติบอดีเพื่อทำลายสิ่งนั้น คนที่มีหมู่เลือด A จะมีแอนติบอดีต่อแอนติเจน B, คนที่มีหมู่เลือด B จะมีแอนติบอดีต่อแอนติเจน A, คนที่มีหมู่เลือด AB จะไม่มีแอนติบอดีต่อ A และ B ส่วนคนที่มีหมู่เลือด O จะมีแอนติบอดีต่อทั้ง A และ B

เหตุผลที่หมู่เลือด O เป็นผู้ให้สากล:

เมื่อหมู่เลือด O ซึ่งปราศจากแอนติเจน A และ B ถูกถ่ายให้ผู้ที่มีหมู่เลือดอื่น (A, B, หรือ AB) จะไม่มีแอนติเจนใดๆ ไปกระตุ้นให้ร่างกายของผู้รับสร้างแอนติบอดีขึ้นมาต่อต้าน ดังนั้น จึงไม่เกิดปฏิกิริยาทางภูมิคุ้มกันที่อันตราย

เหตุผลที่หมู่เลือด O รับเลือดได้เฉพาะหมู่เลือด O:

เนื่องจากคนที่มีหมู่เลือด O มีแอนติบอดีต่อทั้งแอนติเจน A และ B หากได้รับเลือดจากหมู่เลือด A, B หรือ AB ซึ่งมีแอนติเจน A หรือ B แอนติบอดีในร่างกายของคนที่มีหมู่เลือด O จะเข้าทำลายเม็ดเลือดแดงที่ได้รับมาทันที ก่อให้เกิดปฏิกิริยาทางภูมิคุ้มกันอย่างรุนแรง ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรงถึงชีวิต

สรุป:

หมู่เลือด O จึงเปรียบเสมือนผู้ให้ที่ปราศจาก “ป้ายชื่อ” ใดๆ ทำให้ไม่เป็นที่ระคายเคืองต่อระบบภูมิคุ้มกันของผู้รับ แต่ในขณะเดียวกันก็เป็นผู้รับที่ “อ่อนไหว” ต่อป้ายชื่อทุกชนิด ทำให้ต้องได้รับเลือดที่ปราศจากป้ายชื่อเช่นเดียวกัน

ความเข้าใจในระบบหมู่เลือดนี้เป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในการถ่ายเลือด เพื่อให้มั่นใจว่าผู้ป่วยได้รับการรักษาที่ถูกต้องและปลอดภัย ลดความเสี่ยงของการเกิดปฏิกิริยาทางภูมิคุ้มกันที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต