แฝด เป็นกรรมพันธุ์ไหม

แฝด…กรรมพันธุ์หรือโชคชะตา? ไขความลับเบื้องหลังการกำเนิดแฝด

การได้เห็นเด็กแฝดน่ารักๆ คู่หนึ่ง ย่อมเป็นภาพที่ชวนให้หลงใหลเสมอ ความคล้ายคลึงกันราวกับแกะออกจากพิมพ์เดียวกัน กระตุ้นความสงสัยในหลายๆ ด้าน โดยเฉพาะคำถามยอดฮิตที่ว่า การมีลูกแฝดนั้น เป็นเรื่องของกรรมพันธุ์หรือไม่?

คำตอบสั้นๆ คือ ใช่ การมีลูกแฝดมีความเกี่ยวข้องกับกรรมพันธุ์อย่างแน่นอน แต่ไม่ใช่ทั้งหมด เพราะมันยังขึ้นอยู่กับปัจจัยอื่นๆ อีกหลายประการ ลองมาพิจารณาแยกแยะกันดู

แฝดแท้ (Monozygotic twins) vs. แฝดเทียม (Dizygotic twins): สองประเภท สองสาเหตุ

ก่อนอื่นเราต้องแยกแยะประเภทของแฝดออกเป็นสองชนิดหลักๆ นั่นคือ แฝดแท้และแฝดเทียม

• แฝดแท้: เกิดจากการปฏิสนธิของไข่เพียงใบเดียวกับอสุจิเพียงตัวเดียว หลังจากนั้นตัวอ่อนจะแยกตัวออกเป็นสองส่วน จึงมีพันธุกรรมเหมือนกันเป๊ะ และมีเพศเดียวกันเสมอ (ยกเว้นกรณีที่เกิดความผิดปกติทางพันธุกรรม) การเกิดแฝดแท้นั้น ปัจจัยทางกรรมพันธุ์มีส่วนน้อยมาก แทบจะเรียกได้ว่าเป็นเรื่องของโอกาสล้วนๆ

• แฝดเทียม: เกิดจากการปฏิสนธิของไข่สองใบกับอสุจิสองตัว แยกกันคนละใบ จึงมีพันธุกรรมเหมือนพี่น้องทั่วไป อาจมีเพศเดียวกันหรือต่างเพศก็ได้ และนี่เองที่เป็นประเภทแฝดที่มีความเกี่ยวข้องกับกรรมพันธุ์อย่างชัดเจน

กรรมพันธุ์มีบทบาทอย่างไรกับการเกิดแฝดเทียม?

กรรมพันธุ์มีอิทธิพลต่อการเกิดแฝดเทียมโดยเฉพาะอย่างยิ่งทางฝั่งมารดา สาเหตุหลักมาจากยีนที่ควบคุมการตกไข่ หากในครอบครัวฝ่ายมารดามีประวัติการเกิดแฝดเทียม เช่น แม่ ป้า ยาย หรือพี่สาวเคยมีลูกแฝด โอกาสที่คุณแม่จะมีลูกแฝดก็จะสูงขึ้น เนื่องจากยีนที่ควบคุมการผลิตฮอร์โมนที่กระตุ้นให้ตกไข่มากกว่าหนึ่งฟอง อาจถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้

อย่างไรก็ตาม ปัจจัยอื่นๆ ก็มีส่วนสำคัญ เช่น อายุของมารดา หากอายุมากขึ้น โอกาสที่จะมีลูกแฝดก็จะเพิ่มขึ้นเช่นกัน เนื่องจากรังไข่มีการเปลี่ยนแปลง และอาจปล่อยไข่มากกว่าหนึ่งฟองในรอบเดียวกัน นอกจากนี้ การใช้ยาช่วยการเจริญพันธุ์ (เช่น การทำเด็กหลอดแก้ว) ก็เพิ่มโอกาสการเกิดแฝดเทียมได้เช่นกัน เพราะมีการฝังตัวอ่อนมากกว่าหนึ่งตัวลงในมดลูก

สรุป

การเกิดแฝดนั้น เป็นปรากฏการณ์ที่ซับซ้อน เกี่ยวข้องกับทั้งปัจจัยทางพันธุกรรมและปัจจัยแวดล้อม แฝดแท้เป็นเรื่องของโอกาส ส่วนแฝดเทียมมีความเชื่อมโยงกับกรรมพันธุ์ โดยเฉพาะทางฝั่งมารดา แต่ไม่ใช่เพียงปัจจัยเดียว อายุของมารดา และเทคโนโลยีการช่วยการเจริญพันธุ์ก็มีอิทธิพลสำคัญเช่นกัน ดังนั้น การมีลูกแฝดจึงไม่ใช่แค่เรื่องของกรรมพันธุ์ แต่เป็นการผสมผสานของหลายปัจจัยที่ร่วมกันสร้างปาฏิหาริย์แห่งชีวิตคู่ขึ้นมา

บทความนี้เป็นเพียงข้อมูลทั่วไป หากต้องการข้อมูลเชิงลึกเพิ่มเติม ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา