พฤติกรรมของมนุษย์มีกี่ประเภท อะไรบ้าง

ถอดรหัสพฤติกรรมมนุษย์: สำรวจมิติภายในและภายนอกเพื่อปลดล็อกศักยภาพ

พฤติกรรมมนุษย์ซับซ้อนและหลากหลาย เปรียบเสมือนภูเขาน้ำแข็งที่เราเห็นเพียงส่วนยอดพ้นน้ำ การทำความเข้าใจพฤติกรรมเหล่านี้จึงเป็นกุญแจสำคัญในการพัฒนาตนเอง สร้างสัมพันธ์ที่ดี และนำไปสู่ความสำเร็จในชีวิต แม้จะไม่มีการแบ่งประเภทพฤติกรรมมนุษย์ที่ตายตัวและเป็นที่ยอมรับในวงกว้าง แต่เราสามารถใช้มุมมองต่างๆ เพื่อจัดกลุ่มพฤติกรรมให้เข้าใจได้ง่ายขึ้น บทความนี้จะนำเสนอการแบ่งประเภทพฤติกรรมโดยเน้นที่มิติ “ภายใน” และ “ภายนอก” ซึ่งเป็นเสมือนเลนส์สองชนิดที่ช่วยให้เรามองเห็นภาพรวมของพฤติกรรมมนุษย์ได้อย่างชัดเจนยิ่งขึ้น

1. พฤติกรรมภายนอก (Overt Behavior): คือพฤติกรรมที่สังเกตเห็นได้จากภายนอก วัดผลได้ และสามารถอธิบายเป็นรูปธรรมได้ เช่น

• พฤติกรรมทางกายภาพ: การเคลื่อนไหวของร่างกาย เช่น การเดิน การวิ่ง การพูด การกิน การเขียน รวมถึงภาษากาย เช่น สีหน้า ท่าทาง การสบตา
• พฤติกรรมทางวาจา: การสื่อสารด้วยคำพูด ทั้งการพูดคุยสนทนา การโต้เถียง การนำเสนอ น้ำเสียงและจังหวะการพูดก็ถือเป็นส่วนหนึ่งของพฤติกรรมภายนอกนี้
• พฤติกรรมที่เกี่ยวข้องกับปฏิสัมพันธ์ทางสังคม: การมีปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น เช่น การทำงานร่วมกัน การแข่งขัน การแสดงความรัก ความโกรธ รวมถึงบทบาททางสังคมที่เรารับผิดชอบ

2. พฤติกรรมภายใน (Covert Behavior): คือพฤติกรรมที่เกิดขึ้นภายในจิตใจ ไม่สามารถสังเกตเห็นได้โดยตรงจากภายนอก ต้องอาศัยการตีความหรือการสื่อสารจากบุคคลนั้นๆ ได้แก่

• พฤติกรรมทางความคิด: กระบวนการคิด วิเคราะห์ ตัดสินใจ รวมถึงความเชื่อ ทัศนคติ และค่านิยมส่วนบุคคล
• พฤติกรรมทางอารมณ์: ความรู้สึกต่างๆ เช่น ความสุข ความเศร้า ความโกรธ ความกลัว ความรัก ซึ่งมีอิทธิพลต่อการแสดงออกทางพฤติกรรมภายนอก
• พฤติกรรมทางสรรพจิต: กระบวนการทางจิตที่อยู่นอกเหนือการรับรู้โดยทั่วไป เช่น ความฝัน จินตนาการ ซึ่งอาจสะท้อนถึงความต้องการหรือความขัดแย้งภายในจิตใจ

การเข้าใจทั้งพฤติกรรมภายในและภายนอกเป็นสิ่งสำคัญ พฤติกรรมภายนอกเป็นเพียงยอดภูเขาน้ำแข็งที่สะท้อนส่วนหนึ่งของพฤติกรรมภายในที่ซับซ้อนกว่า ตัวอย่างเช่น คนที่แสดงพฤติกรรมก้าวร้าวทางวาจา (ภายนอก) อาจมีสาเหตุมาจากความรู้สึกไม่มั่นคงในตัวเอง (ภายใน) การมองเห็นความเชื่อมโยงระหว่างสองมิตินี้จะช่วยให้เราเข้าใจแรงจูงใจเบื้องหลังการกระทำของตนเองและผู้อื่นอย่างลึกซึ้ง นำไปสู่การสื่อสารที่มีประสิทธิภาพ การจัดการความขัดแย้ง และการสร้างสัมพันธภาพที่ดีขึ้น รวมถึงการพัฒนาตนเองอย่างมีประสิทธิภาพเพื่อปลดล็อกศักยภาพที่แท้จริงภายในตัวเรา.