ทำไมเจาะเลือดแล้วจะเป็นลม

เมื่อเข็มทิ่มแทง…แล้วใจสั่น: ทำไมการเจาะเลือดถึงทำให้เป็นลม?

การเจาะเลือดเป็นกระบวนการที่พบได้ทั่วไปในทางการแพทย์ แต่หลายคนกลับพบว่าตนเองมีอาการเป็นลมหลังจากการเจาะเลือดเสร็จสิ้น ความรู้สึกมึนงง วิงเวียนศีรษะ และอาจหมดสติไปชั่วขณะนั้น มิใช่เรื่องน่าตกใจหรือผิดปกติเสมอไป แท้จริงแล้ว เป็นปรากฏการณ์ที่เกิดจากกลไกภายในร่างกายที่เรียกว่า “ปฏิกิริยาเวโซวาโกล” (vasovagal reaction)

ปฏิกิริยาเวโซวาโกลนี้เป็นการตอบสนองของระบบประสาทอัตโนมัติต่อสิ่งเร้าที่ก่อให้เกิดความเครียด ความเจ็บปวด หรือความกลัว โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีการเจาะเลือด การมองเห็นเลือดหรือการรู้สึกเจ็บจากเข็มอาจกระตุ้นให้ระบบประสาทพาราซิมพาเทติก (parasympathetic nervous system) ทำงานมากเกินไป ส่งผลให้หัวใจเต้นช้าลง หลอดเลือดขยายตัว และความดันโลหิตลดลงอย่างรวดเร็ว สิ่งนี้ทำให้สมองได้รับเลือดไปเลี้ยงน้อยลง นำไปสู่การเป็นลมในที่สุด

นอกเหนือจากปฏิกิริยาเวโซวาโกล ปัจจัยอื่นๆ ก็อาจมีส่วนทำให้เกิดอาการเป็นลมหลังการเจาะเลือดได้เช่นกัน เช่น:

• ภาวะขาดน้ำ: การขาดน้ำจะทำให้เลือดมีความเข้มข้นมากขึ้น เมื่อสูญเสียเลือดไปเล็กน้อย ร่างกายอาจปรับตัวได้ยาก ส่งผลให้เกิดอาการวิงเวียนศีรษะและเป็นลมได้ง่ายขึ้น

• ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ: การอดอาหารก่อนการเจาะเลือดอาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำลง ส่งผลให้สมองขาดพลังงาน และเกิดอาการมึนงง วิงเวียน และเป็นลมได้

• ความเครียดและความวิตกกังวล: ความกลัวหรือความเครียดก่อนการเจาะเลือดอาจทำให้ร่างกายปล่อยฮอร์โมนอะดรีนาลีนออกมา ซึ่งอาจทำให้หัวใจเต้นเร็วขึ้นในช่วงแรก แต่หลังจากนั้นเมื่อความเครียดคลายตัวลง ร่างกายอาจปรับตัวไม่ทัน ส่งผลให้ความดันโลหิตตกและเป็นลมได้

• การยืนนานๆ: การยืนนานๆ ก่อนและหลังการเจาะเลือดอาจทำให้เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงสมองน้อยลง เพิ่มโอกาสในการเป็นลมได้

การป้องกันอาการเป็นลมหลังการเจาะเลือดสามารถทำได้หลายวิธี เช่น การดื่มน้ำให้เพียงพอ รับประทานอาหารก่อนการเจาะเลือด หลีกเลี่ยงการอดอาหารเป็นเวลานาน ผ่อนคลายความเครียด และแจ้งให้เจ้าหน้าที่ทราบหากมีความวิตกกังวล การนั่งหรือเอนตัวลงระหว่างและหลังการเจาะเลือดก็ช่วยลดโอกาสในการเป็นลมได้เช่นกัน

ถึงแม้ว่าอาการเป็นลมหลังการเจาะเลือดส่วนใหญ่จะไม่รุนแรงและหายได้เอง แต่หากมีอาการรุนแรง เช่น หมดสติไปนาน ชักกระตุก หรือมีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย ควรปรึกษาแพทย์ทันที เพื่อตรวจสอบหาสาเหตุอื่นๆ ที่อาจเป็นไปได้ และรับการรักษาที่เหมาะสม

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับสาเหตุของการเป็นลมหลังการเจาะเลือด มิใช่คำแนะนำทางการแพทย์ หากมีข้อสงสัยหรือกังวลใดๆ ควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพเสมอ