ทําไมถึงกระตุกขณะนอนหลับ

กระตุกตอนหลับ: เรื่องธรรมดาที่อาจกวนใจ ทำความเข้าใจและรับมืออย่างถูกวิธี

หลายคนคงเคยประสบกับอาการ “กระตุก” หรือ “สะดุ้ง” ในขณะที่กำลังเคลิ้มหลับ บางครั้งก็มาพร้อมกับความรู้สึกเหมือนตกจากที่สูง หรือฝันร้าย ทำให้ตกใจตื่นขึ้นมา อาการเหล่านี้เรียกรวมๆ ว่า “Hypnic Jerks” หรืออาการกระตุกขณะหลับ ซึ่งเป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นได้กับทุกคน ไม่ว่าจะเป็นเด็ก ผู้ใหญ่ หรือผู้สูงอายุ

ทำไมถึงกระตุกตอนหลับ?

สาเหตุหลักของการกระตุกขณะหลับยังไม่เป็นที่เข้าใจอย่างแน่ชัด แต่มีหลายทฤษฎีที่พยายามอธิบายปรากฏการณ์นี้:

• การเปลี่ยนแปลงของระบบประสาท: ในช่วงเปลี่ยนผ่านจากความตื่นตัวไปสู่การหลับ ระบบประสาทของเราจะเริ่มทำงานช้าลงและผ่อนคลาย การเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วนี้อาจทำให้สมองตีความผิดพลาดว่าร่างกายกำลังตกอยู่ในอันตราย จึงสั่งให้กล้ามเนื้อหดเกร็งอย่างรวดเร็วเพื่อตอบสนองต่อ “ภัยคุกคาม” ที่ไม่มีอยู่จริง
• ความเข้าใจผิดของสมอง: ทฤษฎีนี้อธิบายว่าเมื่อเราเริ่มเข้าสู่ภาวะหลับ กล้ามเนื้อจะเริ่มคลายตัวลง สมองอาจตีความการคลายตัวนี้เป็นการ “ตก” จึงสั่งการให้กล้ามเนื้อกระตุกเพื่อ “จับ” ตัวเองไว้
• ความเครียดและความวิตกกังวล: ความเครียด ความวิตกกังวล หรือการออกกำลังกายอย่างหนักก่อนนอน อาจทำให้ระบบประสาทตื่นตัวมากเกินไป และส่งผลให้เกิดอาการกระตุกขณะหลับได้ง่ายขึ้น
• สารกระตุ้น: การบริโภคคาเฟอีน แอลกอฮอล์ หรือสารกระตุ้นอื่นๆ ก่อนนอน อาจรบกวนการทำงานของระบบประสาทและเพิ่มโอกาสในการเกิดอาการกระตุก
• การนอนหลับที่ไม่เพียงพอ: การอดนอนหรือการนอนหลับที่ไม่เป็นเวลาอาจส่งผลต่อการทำงานของระบบประสาท และทำให้เกิดอาการกระตุกขณะหลับได้บ่อยขึ้น

อาการกระตุกขณะหลับ: อันตรายหรือไม่?

โดยทั่วไปแล้ว อาการกระตุกขณะหลับเป็นปรากฏการณ์ที่ไม่เป็นอันตรายและไม่จำเป็นต้องได้รับการรักษา มักเกิดขึ้นเพียงชั่วครู่และไม่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพในระยะยาว อย่างไรก็ตาม หากอาการกระตุกเกิดขึ้นบ่อยครั้ง รุนแรง หรือรบกวนการนอนหลับจนส่งผลต่อคุณภาพชีวิต ควรปรึกษาแพทย์เพื่อวินิจฉัยและหาสาเหตุที่แท้จริง เนื่องจากอาการกระตุกอาจเป็นสัญญาณของโรคบางชนิด เช่น โรคลมชัก หรือโรคทางระบบประสาทอื่นๆ

รับมือกับอาการกระตุกขณะหลับอย่างไร?

แม้ว่าอาการกระตุกขณะหลับจะไม่เป็นอันตราย แต่ก็สามารถส่งผลเสียต่อคุณภาพการนอนหลับได้ การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมบางอย่างอาจช่วยลดความถี่และความรุนแรงของอาการได้:

• ผ่อนคลายก่อนนอน: หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่กระตุ้นประสาท เช่น การดูโทรทัศน์ การเล่นเกม หรือการทำงาน ก่อนนอน ควรหากิจกรรมที่ช่วยให้ผ่อนคลาย เช่น การอ่านหนังสือ การฟังเพลงเบาๆ หรือการทำสมาธิ
• หลีกเลี่ยงสารกระตุ้น: ลดหรืองดการบริโภคคาเฟอีน แอลกอฮอล์ และสารกระตุ้นอื่นๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงเย็น
• นอนหลับให้เพียงพอ: พยายามนอนหลับให้ได้ 7-8 ชั่วโมงต่อคืน และรักษาเวลาเข้านอนและตื่นนอนให้สม่ำเสมอ
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ: การออกกำลังกายเป็นประจำช่วยลดความเครียดและปรับปรุงคุณภาพการนอนหลับ แต่ควรหลีกเลี่ยงการออกกำลังกายอย่างหนักก่อนนอน
• สร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการนอนหลับ: จัดห้องนอนให้มืด เงียบ และเย็นสบาย เลือกใช้ที่นอนและหมอนที่รองรับสรีระได้ดี
• ปรึกษาแพทย์: หากอาการกระตุกรบกวนการนอนหลับอย่างมาก หรือมีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย ควรปรึกษาแพทย์เพื่อวินิจฉัยและรับการรักษาที่เหมาะสม

สรุป

อาการกระตุกขณะหลับเป็นเรื่องธรรมดาที่เกิดขึ้นได้กับทุกคน สาเหตุส่วนใหญ่มาจากความเปลี่ยนแปลงของระบบประสาทขณะเริ่มหลับ ความเครียด หรือการใช้สารกระตุ้น การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมบางอย่าง เช่น การผ่อนคลายก่อนนอน การนอนหลับให้เพียงพอ และการหลีกเลี่ยงสารกระตุ้น อาจช่วยลดความถี่และความรุนแรงของอาการได้ หากอาการกระตุกรบกวนการนอนหลับอย่างมาก ควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุและรับการรักษาที่เหมาะสม การทำความเข้าใจและรับมือกับอาการกระตุกขณะหลับอย่างถูกวิธี จะช่วยให้คุณนอนหลับได้อย่างสบายและมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น