ผื่นเหรียญบาท เกิดจากอะไร

ผื่นเหรียญบาท: มากกว่าแค่เหรียญกลมๆ บนผิวหนัง – สาเหตุที่อาจมองข้าม

ผื่นเหรียญบาท หรือที่เรียกกันในทางการแพทย์ว่า “Nummular Dermatitis” เป็นโรคผิวหนังอักเสบชนิดหนึ่งที่มีลักษณะเป็นผื่นแดงคันเป็นวงกลมคล้ายเหรียญบาท มักพบได้บ่อยในช่วงฤดูหนาวที่อากาศแห้ง แต่ก็สามารถเกิดขึ้นได้ตลอดทั้งปี โดยอาการคันอาจรุนแรงจนส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน

แม้ว่าสาเหตุที่แท้จริงของผื่นเหรียญบาทยังไม่เป็นที่แน่ชัด แต่มีปัจจัยหลายอย่างที่สามารถกระตุ้นหรือทำให้ผื่นเหรียญบาทแย่ลงได้ นอกเหนือจากปัจจัยที่กล่าวถึงข้างต้นแล้ว (สภาพอากาศ, การติดเชื้อ, รอยแผล, แมลงกัดต่อย, ความเครียด) ยังมีสาเหตุอื่นๆ ที่อาจถูกมองข้ามไปได้ และควรพิจารณาเพื่อการวินิจฉัยและการรักษาที่ถูกต้อง

ปัจจัยเพิ่มเติมที่อาจเป็นสาเหตุของผื่นเหรียญบาท:

• ผิวแห้ง (Xerosis): ผิวที่แห้งกร้านขาดความชุ่มชื้นเป็นพื้นฐานสำคัญที่ทำให้ผิวบอบบางและไวต่อการระคายเคือง การที่ผิวขาดเกราะป้องกันตามธรรมชาติทำให้สารก่อภูมิแพ้และสารระคายเคืองต่างๆ สามารถแทรกซึมเข้าสู่ผิวหนังได้ง่ายขึ้น นำไปสู่การอักเสบและผื่นเหรียญบาทในที่สุด
• สารก่อภูมิแพ้ (Allergens): การสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ต่างๆ เช่น โลหะ (นิกเกิลในเครื่องประดับ), น้ำหอม, สารกันเสียในเครื่องสำอาง, สารเคมีในผลิตภัณฑ์ทำความสะอาด หรือแม้แต่สารเคมีในเสื้อผ้า ก็สามารถกระตุ้นให้เกิดผื่นเหรียญบาทได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้ที่มีผิวแพ้ง่าย
• สารระคายเคือง (Irritants): สารระคายเคือง เช่น สบู่ที่มีฤทธิ์รุนแรง, ผงซักฟอก, น้ำยาฆ่าเชื้อ, แอลกอฮอล์, หรือแม้กระทั่งการขัดผิวที่รุนแรง ก็สามารถทำลายเกราะป้องกันผิวหนังและทำให้เกิดการอักเสบ นำไปสู่ผื่นเหรียญบาทได้
• การติดเชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อรา: ในบางกรณี การติดเชื้อแบคทีเรีย (เช่น Staphylococcus aureus) หรือเชื้อราบนผิวหนัง อาจเป็นปัจจัยกระตุ้นหรือทำให้ผื่นเหรียญบาทแย่ลงได้ การเกาผื่นคันจะเพิ่มโอกาสในการติดเชื้อได้ง่ายขึ้น
• การแพ้อาหาร (Food Allergies): แม้จะไม่พบบ่อยนัก แต่ในผู้ป่วยบางราย การแพ้อาหารบางชนิด เช่น นม, ไข่, ถั่ว, หรืออาหารทะเล อาจมีส่วนเกี่ยวข้องกับการเกิดผื่นเหรียญบาทได้ โดยเฉพาะในเด็ก
• ยาบางชนิด: ยาบางชนิดอาจทำให้เกิดผลข้างเคียงเป็นผื่นผิวหนัง รวมถึงผื่นเหรียญบาทได้ ยาที่พบบ่อยว่ามีส่วนเกี่ยวข้อง ได้แก่ ยาขับปัสสาวะ, ยาปฏิชีวนะ, และยาต้านไวรัส
• ภาวะภูมิแพ้ผิวหนัง (Atopic Dermatitis) หรือโรคผิวหนังอื่นๆ: ผู้ที่มีประวัติเป็นโรคภูมิแพ้ผิวหนัง หรือโรคผิวหนังอื่นๆ เช่น โรคสะเก็ดเงิน อาจมีความเสี่ยงสูงกว่าในการเกิดผื่นเหรียญบาท
• การไหลเวียนโลหิตไม่ดี: ในผู้สูงอายุหรือผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับระบบไหลเวียนโลหิต อาจพบผื่นเหรียญบาทได้บ่อยขึ้น เนื่องจากผิวหนังได้รับสารอาหารและออกซิเจนไม่เพียงพอ

การดูแลและรักษา:

การรักษาผื่นเหรียญบาทมุ่งเน้นไปที่การบรรเทาอาการคัน ลดการอักเสบ และป้องกันการติดเชื้อ โดยแพทย์อาจแนะนำให้ใช้:

• ครีมหรือขี้ผึ้งสเตียรอยด์: เพื่อลดการอักเสบและอาการคัน
• ครีมให้ความชุ่มชื้น: เพื่อฟื้นฟูเกราะป้องกันผิวหนังและป้องกันผิวแห้ง
• ยาแก้แพ้: เพื่อบรรเทาอาการคัน
• ยาปฏิชีวนะหรือยาต้านเชื้อรา: หากมีการติดเชื้อแบคทีเรียหรือเชื้อรา
• การฉายแสง (Phototherapy): ในกรณีที่อาการรุนแรงและไม่ตอบสนองต่อการรักษาอื่นๆ

ข้อควรจำ:

• หลีกเลี่ยงการเกาผื่น เพราะจะทำให้ผิวหนังอักเสบมากขึ้นและเสี่ยงต่อการติดเชื้อ
• สวมเสื้อผ้าที่ทำจากผ้าฝ้ายที่ไม่ระคายเคืองผิว
• หลีกเลี่ยงการใช้สบู่ที่มีฤทธิ์รุนแรงและผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของน้ำหอม
• ปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านผิวหนังเพื่อการวินิจฉัยและการรักษาที่ถูกต้อง

การทำความเข้าใจถึงสาเหตุที่หลากหลายของผื่นเหรียญบาท และการดูแลรักษาที่เหมาะสม จะช่วยให้คุณสามารถควบคุมอาการและมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นได้