ภูมิแพ้มีกี่ประเภท

ภูมิแพ้: มหันตภัยเงียบที่มาในหลากหลายรูปแบบ

ภูมิแพ้… คำสั้นๆ ที่อาจแฝงด้วยความทรมานและความไม่สะดวกสบายอย่างมากสำหรับผู้ที่ประสบปัญหา ภูมิแพ้ไม่ใช่โรคเดียว แต่เป็นกลุ่มอาการที่เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายตอบสนองต่อสารที่ไม่เป็นอันตรายอย่างรุนแรงเกินเหตุ สารเหล่านั้นเรียกว่า “สารก่อภูมิแพ้” (Allergens) และความหลากหลายของสารก่อภูมิแพ้เหล่านี้เองที่ทำให้เกิดภูมิแพ้หลากหลายประเภท พร้อมอาการที่แตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล

ความเข้าใจผิดอย่างหนึ่งเกี่ยวกับภูมิแพ้คือการคิดว่ามันเป็นเพียงแค่ “โรคผิวหนัง” ที่ทำให้เกิดผื่นคัน แต่ในความเป็นจริง ภูมิแพ้สามารถส่งผลกระทบต่ออวัยวะและระบบต่างๆ ในร่างกายได้มากมาย โดยอาการแสดงจะแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายประการ เช่น ประเภทของสารก่อภูมิแพ้ ปริมาณที่ได้รับ ช่องทางการสัมผัส และสภาพร่างกายของผู้ป่วยแต่ละราย

หลากหลายประเภทของภูมิแพ้ และสิ่งที่ควรรู้:

แม้ว่าการจำแนกประเภทของภูมิแพ้สามารถทำได้หลายวิธี แต่โดยทั่วไปแล้ว เราสามารถแบ่งประเภทของภูมิแพ้ได้ตามสารก่อภูมิแพ้หลักๆ และอาการที่เกิดขึ้น ดังนี้

• ภูมิแพ้อาหาร: เป็นประเภทที่พบได้บ่อย โดยอาหารที่มักก่อให้เกิดอาการแพ้ ได้แก่ นมวัว ไข่ ถั่วลิสง ถั่วเปลือกแข็ง ปลา อาหารทะเล (กุ้ง ปู ปลาหมึก) และข้าวสาลี อาการแสดงอาจมีตั้งแต่ผื่นคัน ลมพิษ ปวดท้อง ท้องเสีย อาเจียน ไปจนถึงอาการแพ้อย่างรุนแรงที่เรียกว่า “Anaphylaxis” ซึ่งอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้

• ภูมิแพ้ทางเดินหายใจ: มักมีสาเหตุมาจากสารก่อภูมิแพ้ในอากาศ เช่น ละอองเกสรดอกไม้ ไรฝุ่น ขนสัตว์ เชื้อรา ซึ่งทำให้เกิดอาการคัดจมูก น้ำมูกไหล จาม คันตา คอ และอาจนำไปสู่โรคหอบหืด

• ภูมิแพ้ผิวหนัง: เกิดจากการสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้โดยตรง เช่น โลหะ (นิกเกิล) น้ำหอม เครื่องสำอาง สารเคมีในผลิตภัณฑ์ทำความสะอาด หรือยางพารา ทำให้เกิดผื่นคัน ผิวหนังอักเสบ บวมแดง และเป็นตุ่มน้ำ

• ภูมิแพ้ยา: เป็นปฏิกิริยาตอบสนองของร่างกายต่อยาบางชนิด อาการอาจมีตั้งแต่ผื่นคัน ลมพิษ ไปจนถึงอาการแพ้อย่างรุนแรง

• ภูมิแพ้แมลงกัดต่อย: เกิดจากการแพ้พิษของแมลง เช่น ผึ้ง ต่อ แตน มด อาการอาจมีตั้งแต่บวมแดงบริเวณที่ถูกกัด ไปจนถึงอาการแพ้อย่างรุนแรง

• ภูมิแพ้จากเชื้อรา: เชื้อราสามารถแพร่กระจายในอากาศและทำให้เกิดอาการแพ้ในระบบทางเดินหายใจ หรือทำให้เกิดอาการแพ้ที่ผิวหนัง

• ภูมิแพ้จากยาง: ยางธรรมชาติประกอบด้วยโปรตีนที่สามารถทำให้เกิดอาการแพ้ได้เมื่อสัมผัสกับผิวหนังหรือเยื่อบุต่างๆ

ความสำคัญของการวินิจฉัยที่ถูกต้อง:

การวินิจฉัยภูมิแพ้ที่ถูกต้องแม่นยำเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง เนื่องจากจะนำไปสู่การรักษาและจัดการกับอาการแพ้ได้อย่างเหมาะสม การวินิจฉัยมักเริ่มต้นจากการซักประวัติทางการแพทย์อย่างละเอียด การตรวจร่างกาย และการทดสอบภูมิแพ้ ซึ่งอาจทำได้หลายวิธี เช่น

• Skin Prick Test: เป็นการทดสอบโดยการหยดสารก่อภูมิแพ้ลงบนผิวหนังแล้วใช้เข็มสะกิดเบาๆ เพื่อดูว่ามีปฏิกิริยาหรือไม่
• Intradermal Test: เป็นการฉีดสารก่อภูมิแพ้ในปริมาณเล็กน้อยเข้าใต้ผิวหนัง
• Blood Test (RAST/ImmunoCAP): เป็นการตรวจเลือดเพื่อวัดระดับของแอนติบอดีที่จำเพาะต่อสารก่อภูมิแพ้แต่ละชนิด
• Elimination Diet: เป็นการงดรับประทานอาหารที่สงสัยว่าเป็นสารก่อภูมิแพ้เพื่อสังเกตอาการ

การจัดการกับภูมิแพ้:

การจัดการกับภูมิแพ้ที่ดีที่สุดคือการหลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ที่ทราบ การรักษาด้วยยา เช่น ยาแก้แพ้ ยาสเตียรอยด์ หรือยาอื่นๆ จะช่วยบรรเทาอาการ แต่ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ สำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดอาการแพ้อย่างรุนแรง แพทย์อาจแนะนำให้พกยาฉีดอะดรีนาลีน (Epinephrine Auto-Injector) เพื่อใช้ในกรณีฉุกเฉิน

สรุป:

ภูมิแพ้เป็นภาวะที่ซับซ้อนและมีหลากหลายประเภท การทำความเข้าใจเกี่ยวกับชนิดของภูมิแพ้ สารก่อภูมิแพ้ และอาการแสดง จะช่วยให้เราสามารถป้องกัน จัดการ และรักษาอาการแพ้ได้อย่างเหมาะสม เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น การปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านภูมิแพ้เป็นสิ่งสำคัญในการวินิจฉัยและวางแผนการรักษาที่เหมาะสมสำหรับแต่ละบุคคล